«Ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος». (Mατθ. 6,14)
άνοντας, Ἀγαπητοί μου, ἀπό αὔριο τό ξεκίνημα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀπό τήν πρώτη κιόλας ἡμέρα, ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία, θέτει μία βασική προϋπόθεση γιά τήν ἐπίτευξη τῆς ψυχικῆς μας σωτηρίας καί τήν σωστή πορεία μας πρός τό Πάθος καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας.
Καί αὐτή ἡ προϋπόθεση εἶναι: ἡ Συγχωρητικότητα, ἡ ὁποία συγχρόνως ἀποτελεῖ βασικό γνώρισμα τοῦ πραγματικοῦ χριστιανοῦ, ἀλλά καί ἕνα ἀπό τά μεγάλα χαρίσματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Ὅλοι γνωρίζουμε τό μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο παράδειγμα τοῦ Κυρίου μας, ὁ ὁποῖος ἐπάνω ἀπό τόν Σταυρό, εἶπε ἐκεῖνον τόν ἀθάνατο καί αἰώνιο λόγο: «Πάτερ ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι». Πατέρα συγχώρεσέ τους, γιατί δέν γνωρίζουν τί κάνουν. Ὄχι ἁπλῶς τούς συγχώρησε ὁ Κύριος, ἀλλά στήν ὕψιστη ἐκείνη στιγμή τῆς ὀδύνης καί τοῦ πόνου, προσευχήθηκε στόν οὐράνιο Πατέρα,τούς δικαιολόγησε καί ζήτησε νά συγχωρήσει τούς σταυρωτές του.
Δέν εἶναι ἁπλό τό θέμα. Μέ τό νά ποῦμε, δηλαδή, μιά ἁπλή καλημέρα τελειώσαμε; Ἤ βρεθήκαμε σ᾽ ἕνα γάμο ἤ σέ μιά κηδεία, κάναμε μιά τυπική χειραψία καί ἐνῶ εἴχαμε μαλλιοτραβηχτεῖ καί ἴσως εἴχαμε φτάσει στά δικαστήρια, ἔληξε τό θέμα; Εἴπαμε ἕνα γειά, μέσα ἀπό τά δόντια μας, καί νομίζουμε ὅτι ἔτσι λήξαμε τήν διένεξη ἐτῶν; Ὄχι ἔτσι. Ἄν θέλουμε νά κάνουμε κάτι σοβαρό καί σωστό θά πρέπει νά ἀκούσουμε τόν λόγο τοῦ Κυρίου: «συγχωρεῖτε μέσα ἀπό τήν καρδιά σας». Πρέπει ὁπωσδήποτε νά φτάσουμε σ᾽ αὐτό τό σημεῖο. Διότι, ἀναγκαία καί ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά νά φτάσω στήν θεία Κοινωνία, εἶναι, νά συγχωρήσω τούς ἐχθρούς μου. Καί ἄν αὐτό ἰσχύει γιά τούς λαϊκούς, σκεφθεῖτε τί βαρύτητα ἔχει γιά τούς Κληρικούς. Πᾶμε στήν ἐξομολόγηση καί λέμε: «δέν ἔχω μίσος, δέν ἔχω κακία, καλημέρα ὅμως δέν μπορῶ νά τοῦ πῶ». Ἄλλοι λένε: «λέω καλημέρα, ἀλλά δέν μοῦ λέει καλημέρα. Προσπαθῶ νά τοῦ μιλήσω, ἀλλά δέν βρίσκω ἀνταπόκριση». Παίζουμε μέ τίς λέξεις.
Δέν εἶναι ἔτσι τά πράγματα. Δέν ζοῦμε σέ κόσμο ἀγγελικό. Mακάρι οἱ ἄνθρωποι νά ἦταν Ἄγγελοι. Mέσα στόν κόσμο αὐτό, ὅλοι μας, ἔχουμε φταίξει. Ἀκόμα καί τά πιό προσφιλῆ μας πρόσωπα, μᾶς ἔχουν φταίξει. Kι ὁ πατέρας ἔφταιξε στό παι-δί καί τό παιδί στόν πατέρα, καί ἡ γυναίκα στόν ἄντρα κι ὁ ἄντρας στήν γυναίκα, καί οἱ μικροί καί οἱ μεγάλοι. Ἔχουμε καί ἐχθρούς, πού μᾶς ἔχουν κάνει μεγάλο κακό. Mᾶς συκοφάντησαν, μᾶς διέβαλαν, μᾶς ἀδίκησαν… Μπροστά σέ ὅλους αὐτούς, πού μᾶς ἔχουν φταίξει, μᾶς ἔχουν κάνει νά κλάψουμε, ἄς σταθοῦμε στό ὕψος μας! Ἄν εἴμαστε Xριστιανοί καί ἄν πιστεύουμε στό Eυαγγέλιο, σήμερα, ἡμέρα τῆς Tυρινῆς, ἄς ἀνοίξουμε τήν καρδιά μας καί μέσα ἀπό τά βάθη της ἄς φωνάξουμε: «Σᾶς συγχωρῶ ὅλους!».
Ὁ Κύριός μας, στήν ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία του, μίλησε μέ τά πιό ὡραία λόγια γιά τίς μεταξύ μας σχέσεις. Ἀκοῦστε τί εἶπε: «Ἐγώ ὅμως σᾶς λέγω, ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς σας, εὐλογεῖτε αὐτούς, οἱ ὁποῖοι σᾶς καταρῶνται, εὐεργετεῖτε αὐτούς, οἱ ὁποῖοι σᾶς μισοῦν, καί προσεύχεσθε γιά ᾽κείνους, οἱ ὁποῖοι σᾶς ὑβρίζουν, σᾶς συκοφαντοῦν καί σᾶς καταδιώκουν ἄδικα». (Ματθ. 5, 44 )
Τί σημαίνει ἡ λέξη συγχώρηση; Σημαίνει νά πῶ ἁπλῶς ἕνα χαίρεται καί νά σπάσω τόν πάγο; Νά πῶ καλημέρα μ᾽ ἕνα πρόσωπο πού δέν τά πᾶμε καλά; Συγχωρῶ, σημαίνει συμπορεύομαι, χωράω μαζί μέ κάποιον, βαδίζω δίπλα - δίπλα στόν ἴδιο δρόμο, συνυπάρχω καί συμβιώνω μέ ἕναν ἄνθρωπο. Συνεπῶς, ἡ ἀρετή τῆς συγχωρητικότητας ἔχει μεγάλη εὐρύτητα καί ἄπειρο περιεχόμενο. Σημαίνει βεβαίως νά μήν ἔχω κακία, νά μήν ἔχω μνησικακία στήν καρδιά μου, νά μήν θυμᾶμαι τό κακό πού μοῦ ἔκαναν. Σημαίνει νά μπῶ στήν θέση τοῦ ἄλλου, νά τόν δικαιολογήσω καί νά βρῶ ἐλαφρυντικά γιά τό κακό πού μοῦ ἔκανε. Γιατί ἐγώ εἰσπράττω τό ἀποτέλεσμα μιᾶς ἐνέργειας, ἑνός ἀνθρώπου. Τό βάθος δέν τό ξέρω. Κι ἄν προσπαθήσω νά ἐρευνήσω τό βάθος τῶν ἐνεργειῶν, καί τήν αἰτία τῶν ἐνεργειῶν ἑνός ἀνθρώπου, θά ἐκπλαγῶ διότι βλέπω μόνο τήν ἐπιφάνεια. Πρέπει, λοιπόν, νά μπῶ στήν θέση τοῦ ἄλλου καί νά ἐρευνήσω καί νά ρωτήσω γιατί μοῦ φέρεται ἔτσι. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά θά πρέπει νά προσευχηθῶ γι᾽ αὐτόν τόν ἄνθρωπο, νά βάλω ἀνθρώπους νά τοῦ μιλήσουν. Ὁ Κύριος τό λέει, ξεκάθαρα: «ἐάν σοῦ φταίει ὁ ἀδελφός σου ἤ ἔχει κάτι εἰς βάρος σου, θά πᾶς καί θά εἶσαι ἐσύ καί αὐτός. Ἄν σέ ἀκούσει τόν κέρδισες. Ἐάν δέν σέ ἀκούσει, θά πάρεις ἄλλον ἕναν καί πᾶτε νά τοῦ μιλήσετε. Ἐάν δέν σᾶς ἀκούσει θά τό πεῖς στήν ἐκκλησία. Ἄν καί αὐτούς δέν τούς ἀκούσει δέν θά ἔχεις κάτι μέσα σου, ἀλλά αὐτός θά εἶναι ξένος γιά σένα». Ἄρα ἐγώ πρέπει νά στήσω γέφυρες, νά ἐρευνήσω τόν ἑαυτό μου, μήπως φταίω, μήπως τοῦ ἔδωσα κάποια ἀφορμή καί δέν τό ἔχω κα-ταλάβει. Ὀφείλω νά τόν δῶ σάν ἕναν δικό μου ἄνθρωπο καί νά τόν συγχωρήσω ὅπως ἡ μάνα συγχωρεῖ τά παιδιά της πού ὅ,τι κι ἄν τῆς κάνουν, στό τέλος τά ἀγαπᾶ καί τά συγχωρεῖ. Μπορῶ νά τόν δῶ μέ τέτοια μητρικά σπλάγχνα; Τότε ἔχω φτάσει σέ ἕνα ὑψηλό πνευματικό ἐπίπεδο.
Ἐπίσης, ἐρευνώντας αὐτήν τήν κατάσταση καί προσπαθώντας νά συγχωρήσω ἕναν ἄνθρωπο, θά πρέπει νά μήν μείνω μόνο στό συγκεκριμένο πρόσωπο, ἀλλά στόν ὑποκινητή, πού δέν εἶναι ἄλλος, παρά ὁ διασπάστης καί διαστρεβλωτής διάβολος.
Ὁ διάβολος, ἀγαπητοί μου, χαίρεται καί ἐνεργοποιεῖ τίς μυστικές πνευματικές δυνάμεις του. Οἱ παγκάκιστοι καί παμπόνηροι δαίμονες στήνουν πλεκτάνες καί παγίδες καί προσπαθοῦν μέ τίς διαβολές τους νά χωρίσουν τόν κόσμο καί κυρίως αὐτούς πού θά ἔπρεπε νά εἶναι ἀγαπημένοι. «φεῦγε δαιμόνιον τὸ ἐγεῖραν τὴν δεξιὰν ἐπὶ τὴν ἀριστεράν, ἀδελφὸν ἐπὶ ἀδελφόν, σύζυγον ἐπὶ σύζυγον καὶ πατέρα ἐπὶ τέκνοις· τὸ ἐπαναστατοῦν τέκνα ἐπὶ γονεῖς, ὥστε θανατώσουσιν αὐτούς». Σκεφθεῖτε τά ἀδέλφια νά ἀλληλοσκοτώνονται! Τά παιδιά νά μισοῦν καί νά μήν μιλᾶνε τούς γονεῖς τους! Νά στέκεται ὁ Ἱερέας μπροστά στήν ἁγία Τράπεζα καί νά ἔχει μῖσος στήν καρδιά του!
Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι κάποιος μοῦ ἔκανε κακό! Ἐάν ζητήσω ἀμέσως νά ἐκδικηθῶ καί νά πάρω τό δίκιο μέ τά χέρια μου, τότε ὁ Θεός μένει στήν ἄκρη καί δέν ἐπεμβαίνει. Ἐάν ταπεινωθῶ καί πῶ: «Κύριε, δέν θέλω νά κάνω κακό, δέν θέλω νά δώσω δικαίωμα στόν διάβολο, σέ παρακαλῶ ἐπειδή ἡ βία γεννᾶ βία, φρόντισε ἐσύ καί ρύθμισε ἐσύ τήν κτάσταση». Τότε ὁ Θεός θά δεῖ τό δικό μου ἄδειασμα, τήν δική μου ταπείνωση καί θά πεῖ: «ἐγώ θά ἀποδώσω τήν δικαιοσύνη»,καί ἔτσι τά πράγματα μπαίνουν στήν θέση τους.
Ὅ,τι μᾶς συμβαίνει πρέπει νά τό βλέπουμε μέ τό μάτι τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι λύνονται τά προβλήματα καί ὄχι μέ τήν ἐκδικητικότητα, ἀφοῦ βάση της εἶναι ὁ ἐγωισμός.
Γιά ὅλα, συνήθως, φταῖνε οἱ ἄλλοι. Ὁ Ἀδάμ, μόλις τὀν ἀποκάλυψε ὁ Θεός, εἶπε ὅτι φταίει ἡ Εὔα, καί ἡ Εὔα ὅτι φταίει τό φίδι. Καί οἱ δύο τελικά εἶπαν ὅτι φταίει ὁ Θεός πού δημιούργησε τό φίδι.
Ὅσοι βάζουν διαβάλματα, συκοφαντίες καί βάζουν στά λόγια τούς ἄλλους, νά γνωρίζουν ὅτι εἶναι, ἄν ὄχι χειρότεροι, εἶναι ἴδιοι μέ τόν διάβολο καί θά πάθουν ὅτι ἔπαθε καί ὁ διάβολος. Ἄν δέν μετανοήσουν ὁ Θεός θά τούς συντρίψει τό κεφάλι.
Ὅλοι μας γνωρίζουμε τήν Κυριακή Προσευχή, τό «Πάτερ ἡμῶν». Εἶναι ἡ προσευχή τήν ὁποία μᾶς παρέδωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας. Αὐτό τό ὁποῖο λέμε στήν Κυριακή Προσευχή τό γνωρίζουμε ὅλοι, ἀλλά ἔχει καί ἕνα μυστικό βάθος καί νόημα. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ φαινομενική ἀνταποδοτικότητα τῶν λόγων, δηλαδή, συγχωροῦμε ἐμεῖς καί συγχωρεῖ ἐμᾶς ὁ Θεός. Ἐμεῖς συγχωροῦμε ἀνθρώπους. Φταίξαμε ἤ μᾶς ἔφταιξαν ἄνθρωποι. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ὅμως φταίξαμε στόν δημιουργό μας Θεό. Ἔχουμε τό θράσος νά ζητᾶμε ἀπό τόν Θεό νά μᾶς συγχωρήσει, ἐνῶ ἐμεῖς δέν συγχωροῦμε ὅσους μᾶς ἔφταιξαν.
Λέει, λοιπόν, ὁ Θεός: «Συγχωρεῖστε ἐσεῖς γιά νά σᾶς συγχωρήσω κι ἐγώ.»
Στό πνεῦμα τῆς Κυριακῆς Προσευχῆς εἶναι καί ἡ παραβολή τῶν δύο χρεοφειλετῶν. Ἄς τήν θυμηθοῦμε: «ἕνας δοῦλος χρωστοῦσε στόν βασιλιά ἕνα μεγάλο χρηματικό ποσό, μύρια τάλαντα. Τόν κάλεσε ὁ βασιλιάς καί τοῦ λέει: κοίταξε, μοῦ χρωστᾶς αὐτό τό ποσό, φρόντισε νά μοῦ τό ξοφλήσεις διότι θά πουληθεῖς ἐσύ καί ἡ γυναίκα σου καί τά παιδιά σου. Κι αὐτός ἔπεσε στά γόνατα καί εἶπε μέ κλάματα: Κύριε, δέν βγαίνω πέρα, δέν μπορῶ νά κάνω αὐτήν τήν ἐξόφληση. Καί ἐπειδή παρεκάλεσε τόν κύριο καί ὁ κύριος ἦταν πολυεύσπλαχνος, τόν συγχώρησε καί ἔσβησε τό χρέος. Μόλις ὅμως αὐτός βγῆκε ἔξω, βρῆκε κάποιον συνάδελφό του δοῦλο, πού τοῦ χρωστοῦσε ἕνα μικρό, ἀσήμαντο χρηματικό ποσό, ἑκατό τάλαντα. Καί γι᾽αὐτό τό ἀσήμαντο ποσό τόν πίεζε νά τοῦ τό ξοφλήσει. Καί ἐπειδή δέν μποροῦσε, στό τέλος τόν ἔβαλε στή φυλακή. Αὐτό ὅμως δέν ἄρεσε στούς ἄλλους δούλους καί πῆγαν τό εἶπαν στόν βασιλιά καί ὁ βασιλιάς κάλεσε τόν πονηρό καί ἀχάριστο δοῦλο καί τόν ἔκλεισε στήν φυλακή ὥσπου νά ξεπληρώσει τό χρέος.» Καί εἶπε ὁ Χριστό «ἔτσι θά πάθουν ὅσοι δέν συγχωροῦν ἀπό τήν καρδιά τους ἐκείνους πού τούς ἔφταιξαν».
Ἀγαπητοί μου,
Εἰσοδεύουμε στήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή καί ἑτοιμαζόμαστε κι ἐμεῖς νά συμπάσχουμε μέ τόν Χριστό. Ἄς προσπαθήσουμε, σᾶς παρακαλῶ, νά κάνουμε πράξη τόν λόγο Του: «ἄν ἔχεις κάτι μέ κάποιον, ἄφησε τό δῶρο σου μπροστά στό Θυσιαστήριο πήγαινε πρῶτα νά συμφιλιωθεῖτε καί μετά ἔλα νά κάνεις τήν προσφορά σου στόν Θεό.» Δέν ἔχουμε ἀρκετό χρόνο μπροστά μας. Νά κάνουμε τώρα τήν αὐτοκριτική μας καί τήν ἔρευνα στήν ψυχή μας. Νά κάνουμε μιά εἰλικρινή ἐξομολόγηση καί νά ζητήσουμε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἐάν ἔχουμε κάτι μέ κάποιον, νά ταπεινωθοῦμε, νά ζητήσουμε συγγνώμη καί νά δώσουμε τή συγγνώμη μας σέ ὅσους μᾶς ἔφταιξαν. Καί ὁ Θεός τῆς ἀγάπης καί τῆς συγχωρήσεως, θά συγχωρήσει καί τά δικά μας πλημμελήματα καί ἁμαρτήματα.