Ο Νικηφόρος Θεοτόκης στόν Ενοριακό Άμβωνα

Αγαπητοί μου, αδελφοί.

ο σημερινό Ευαγγέλιο μας δίδαξε μαθήματα, που δύσκολα γίνονται δεκτά από πολλούς ανθρώπους. Αυτά είναι η αγάπη των εχθρών και το δάνειο προς εκείνους, που δεν ελπίζουμε ότι θα μας το επιστρέψουν.

Άραγε το “αγαπάτε τους εχ-θρούςημών”  το  είπε ως   συμ-βουλή  ο Κύριος ή είναι εντολή και προσταγή του; Είναι φανερό ότι δεν είναι συμβουλή αλλά εντολή, διότι το πρόσταγμα αυτό είναι μία από τις δέκα εντολές.

Η Δεύτερη εντολή λέγει: “Αγα- πήσεις τον πλησίον σου ως σεαυ- τόν”. Πλησίον μας είναι κάθε άν- θρωπος: Συγενής, ξένος, φίλος ή εχ- θρός, ευεργέτης ή διώκτης. Κάθε άνθρωπος είναι πλησίον μας, διότι όλοι έχουμε την ίδια φύση, τον ίδιο προπάτορα και τον ίδιο δημιουργό. Με αυτήν την εντολή δοξάστηκε η ευαγγελική διδασκαλία. Θαύμασαν ακόμη και οι ειδωλολάτρες και οι άπιστοι. Κανένας νομοθέτης προ Χριστού δεν δίδαξε τέτοια τελειότητα, κανένας δεν νομοθέτησε να αγαπάμε και να ευεργετούμε τους εχθρούς μας. Η τήρηση αυτής της εντολής είναι σε θέση να μεταβάλει την γη σε ουρανό. Αυτή η εντολή όταν τηρείται κάνει τον άνθρωπο όμοιο με τον Θεό, “όστις ανατέλλει τον ήλιον αυτού επί πονηρούς και αγαθούς, και βρέχει επί δικαίους και αδίκους”.

Θα πεί κάποιος: Ναι, όλα αυτά είναι αληθινά και βέβαια. Αλλά η εντολή είναι πολύ δύσκολη, είναι αντίθετη μ’ αυτά που πιστεύει ο κόσμος, είναι αντίθετη και προς τα ιδιώματα της ανθρώπινης φύσεως…

Αν εγώ αγαπώ και ευεργετώ αυτόν που με επιβουλεύεται θα με νομίζουν για ανόητο και θα γίνω περίγελος…

Η λογική μου, μου λέγει ότι πρέπει να εκδικηθώ τον εχθρό μου, τον οποίο η καρδιά μου μισεί και η ψυχή μου τον αποστρέφεται…

Όποιος όμως εξετάσει το πράγμα όπως πρέπει, εκείνος βλέπει ότι η εντολή αυτή δεν είναι δύσκολη, ούτε αντίθετη με την γνώμη του κόσμου.

Όταν μισείς τον εχθρό σου αυτός δυσφημίζει παντού το όνομά σου, επιβουλεύεται την τιμή σου, εμποδίζει αν μπορεί την αύξηση των αγαθών σου, ταράζει την ευτυχή σου διαβίωση και γενικά προσπαθεί να σου κάνει κάθε κακό. Αυτά όλα σου προκαλούν αγανάκτηση, θυμό, θλίψη, ταραχή, επαγρύπνηση, λογισμούς που σου ταράζουν τον ύπνο. Το ψωμί που τρως σου φαίνεται πικρό και αν υποθέσουμε ότι καταφέρνεις να κάνεις κακό στον εχθρό σου, αρχίζει η τυραννία από τον έλεγχο της συνειδήσεως. Μετά απ’ όλα αυτά ποιο σου φαίνεται προτιμότερο; Τα κακά που περιγράψαμε είναι μικρά, υποφερτά, εύκολα;

Η απαλλαγή από όλα αυτά είναι στο χέρι σου. Εξαρτάται μόνο από μια σταθερή απόφασή σου. Αν αποφασίσεις να αγαπήσεις τον εχθρό σου λυτρώνεται απ΄ όλα αυτά. Να αναφέρουμε ένα μόνο παράδειγμα από χιλιάδες άλλα.

Ο πρωτομάρτυς και πρωτοδιάκονος Στέφανος, ο οποίος γονατιστός παρακάλεσε τον Θεό να συγχωρέσει αυτούς που τον πετροβολούσαν, μέχρι που τον σκότωσαν, θεωρείται από τον κόσμο ανόητος; Τι δε άλλο είναι παρά αγάπη το να προσεύχεσαι για τον εχθρό σου;

Και οι θεοφόροι Απόστολοι, και τα εκατομμύρια των μαρτύρων; Αυτοί λοιδορούμενοι ευλογούσαν, υπέφεραν υπομένοντας τους διωγμούς, παρακαλούσαν αυτούς που τους βλασφημούσαν, αγαπόντας και ευεργετώντας τους… Όλοι αυτοί θεωρούνταν από τον κόσμο ανόητοι; Όχι απ’ όλον τον κόσμο, αλλά από μερικούς ανθρώπους παράλογους, που αποτελούν ντροπή για την ανθρώπινη φύση. Αυτοί οι λίγοι, δούλοι των παθών τους, ασυλλόγιστοι και αμαθείς, για να αποφύγουν βαρύτερη έκφραση, αυτοί είναι όλος ο κόσμος;

Ας δούμε όμως ποια είναι τα ιδιώματα της ανθρώπινης φύσης:

 Το πρώτο ιδίωμα είναι το λογικό του ανθρώπου. Ιδίωμα του λογικού είναι η ορθή κρίση και ιδίωμα της ορθής κρίσεως η εκλογή του δικαίου. Ό,τι, λοιπόν, είναι δίκαιο δεν είναι αντίθετο προς την ανθρώπινη φύση, παρά κατάλληλο και φυσικό.

Η αγάπη προς τους εχθρούς είναι έργο δίκαιο. Ναι! μην ταράζεσαι πριν ακούσεις την απόδειξη : Τάδε λέγει Κύριος : “Καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείται αυτοίς ομοίως”. (Λουκ. Στ΄. 31) Λοιπόν, τι λες;  Ομολογείς ότι αυτό είναι δίκαιο, το να κάνουμε στους άλλους ό,τι θέλουμε να κάνουν κι αυτοί σε μας; Ρώτησε όποιον θέλεις, Οποιασδήποτε θρησκείας, ακόμη και άπιστους και άθεους. Όλοι με ένα στόμα θα σου αποκριθούν ότι αυτός ο νόμος είναι δίκαιος!

Ας δούμε τώρα τι θέλουμε και τι ζητάμε από τον εχθρό μας, που βέβαια αυτό δεν ταιριάζει καθόλου με την ιδιότητά μας ως χριστιανών, δηλαδή το να έχουμε εχθρούς. “Εχθρούς μπορεί να έχουμε, τους συγχωρούμε;” (Αγ. Κοσμάς) Τι θέλουμε, λοιπόν; Ωφέλεια ή βλάβη; Τί θέλουμε; να μας αγαπάει ή να μας κατατρέχει δηλαδή, να θέλει το κακό μας. Ό,τι, λοιπόν, θέλουμε να κάνει σε μας ο εχθρός μας να κάνουμε κι εμείς ομοίως προς αυτόν! Θέλουμε να πάψει να μας επιβουλεύεται και να μας καταδιώκει. Να σταματήσει να μας κακολογεί, να μας προκαλεί λύπη, ταραχή, θυμό, αγανάκτηση κλπ. Λοιπόν, να πάψουμε και εμείς τον δεσμό της έχθρας με αυτόν, δηλαδή να τον αγαπήσουμε! Βλέπετε πόσο η εντολή της αγάπης προς τους εχθρούς μας δεν είναι καθόλου αντίθετη στα φυσικά ιδιώματα του ανθρώπου; Το αντίθετο θα αποτελούσε διαστροφή της φύσεώς μας. Πόσο, λοιπόν, δίκαιο και κοντά σε μας και κατάλληλο είναι αυτό που μας είπε σήμερα με το Ευαγγέλιό του ο Κύριός μας : “Αγαπάτε τους εχθρούς υμών….”

Αν τώρα, παρόλα αυτά τα λογικά και δίκαια και ορθά και αναντίρρητα και αψευδή, και τέλεια, εμένα η καρδιά μου σφαδάζει εναντίον του εχθρού μου και είμαι έτοιμος να ορμήσω να τον κατασπαράξω; Τί σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι η καρδιά μου είναι άρρωστη, δεν έχει την φυσική της κατάσταση, είναι διεφθαρμένη από την κακία, γυμνή από κάθε αρετή και έρημη από την θεία χάρη. Ο νους μου είναι σκοτισμένος από τα πάθη μου, και τα αμαρτήματά μου σκοτεινιάζοντας την διακριτική του δύναμη. Θα τολμούσα να πω ότι η καρδιά μας είναι σπήλαιο δαιμόνων.

Η έχθρα βλάπτει και την ψυχή και το σώμα. Η έχθρα μας εξαφανίζει. Να συμφιλιωθούμε με τον αντίπαλό μας, να τον μεταβάλλουμε από εχθρό σε φίλο. Αυτό ωφελεί την ψυχή μας, αυτό ειρηνεύει την ζωή μας. Λέει κάποιος: Μέχρι όμως να το αποφασίσει ξεσηκώνεται το κύμα των παθών μου, το οποίο σκοτίζει τον νου μου και καταστρέφει την θέλησή μου.

Αδελφέ μου, για να μάθεις, ότι μην θέλοντας να αγαπήσεις τον εχθρό σου δεν έχεις καμιά απολογία, ας υποθέσουμε ότι αυτό είναι έργο δύσκολο, αντίθετο με την γνώμη του κόσμου και με τα ιδιώματα της φύσεως. Ο Θεός όμως, ο δημιουργός της κτίσεως και πλάστης του ανθρώπου, που κατέβηκε και ταπείνωσε τον εαυτό του παίρνοντας “δούλου μορφήν”, που έπλυνε τα πόδια των μαθητών του, που θυσιάζεται σε κάθε θεία λειτουργία και μας προσφέρει το Σώμα του και το Αίμα του, για να μένουμε ενωμένοι μαζί του, ο οποίος για την σωτηρία μας σταυρώθηκε και πέθανε κρεμασμένος στον Σταυρό αφού είπε: Πάτερ, άφες αυτοίς΄ ου γαρ οίδασι τι ποιούσι “(Λουκ. κγ’, 34), αυτός είναι εκείνος που μας προστάζει να αγαπάμε τους εχθρούς μας :“Εγώ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών”!!

Ἄραγε, λοιπόν, αυτός ο Θεός δεν έχει εξουσία, δεν έχει δικαίωμα, να ζητήσει από μᾶς, και  για το συμ- φέρον μας το δύσκολο, αυτό που αντιμάχεται στον κόσμο και στα φυσικά ιδιώματα; Έχουμε εμείς άραγε εξουσία ή δικαίωμα ή λόγο να μην υπακούσουμε στο θείο πρόσταγμα;

Να το πάρουμε απόφαση: Επιθυμούμε ή όχι την σωτηρία μας; Εάν είναι δύσκολο αυτός ο ίδιος που έδωσε την εντολή, ως παντοδύναμος, κάνει όχι μόνο το δύσκολο εύκολο, αλλά και το αδύνατο δυνατό! “Τα αδύνατα” είπε αυτός, “παρά ανθρώποις, δυνατά εστί παρά τω Θεώ” (Λουκ. ιη, 27). Αυτός ,όταν μόνο θελήσουμε, επειδή έτσι πρόσταξε, ευκολύνει το δύσκολο, νικάει την γνώμη του κόσμου και μεταβάλλει το ιδίωμα της φύσεως σε υπακοή.

Ο φιλανθρωπότατος Θεός, που προνοεί και για την ευτυχή κατάσταση της επί γης ζωής μας, θέλοντας να μας απαλλάξει από το πλήθος των μεγάλων κακών, όσα προξενεί η έχθρα, μας έδωσε εντολή άγια και σωτήρια: “Αγαπάτε”, είπε “τους εχθρούς υμών και αγαθοποιείτε”.

Σ’ αυτούς που τηρούν τις εντολές του υποσχέθηκε εκατονταπλασίονη ανταπόδοση, πατρική ευλογία, αιώνια βασιλεία, απερίγραπτη δεσποτική χαρά και ατέλειωτη μακαριότητα. Και τι άλλο ακόμη ανώτερο υποσχέθηκε σ’ αυτούς που αγαπούν τους εχθρούς τους; Είπε: “Και έσται ο μισθός υμών πολύς και έσεσθε υιοί του Υψίστου”! Ποια ανθρώπινη γλώσσα μπορεί να περιγράψει σε πόση δόξα και τιμή, σε πόση χάρη και ύψος ανεβαίνει αυτός που θα καταξιωθεί να γίνει υιός του Θεού;

Λοιπόν αδελφοί μου, τι αποφασίζουμε; Υπακούμε στο πρόσταγμα του παντο-δύναμου Θεού και αγαπούμε τους εχθρούς μας, ή μένουμε στην ψυχοφθόρο παρά-βαση της εντολής αυτού, μισούντες τους εχθρούς μας;

Τους παραβάτες όμως των εντολών του Θεού δεν τους περιμένει άλλο παρά αιώνιο πυρ, βρυγμός οδόντων, σκώληξ ακοίμητος, κόλαση ατελείωτη. Αυτό είναι ευαγγελική απόφαση! Τι λοιπόν αποφασίζουμε, όσοι τυχόν έχουμε εχθρούς και τους μισούμε;

Ένα να μην ξεχάσουμε, αδερφοί μου: ΟΣΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΕΧΟΝΤΑΣ ΕΧΘΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΤΟΥΣ, ΕΚΕΙΝΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΤΑΘΟΥΝ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΘΕΟ, ΕΠΕΙΔΗ Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΓΑΠΗ!

Προσέξτε την προσευχή ενός αγίου πατρός σχετική με το θέμα μας: Την αναφέρω όπως ακριβώς την έγραψε, χωρίς καμία αλλοίωση:

“Πανοικτίρμον Κύριε, δέσποτα φιλάνθρωπε, ημάρτομεν ενώπιόν σου συ μεν, δια την ψυχικήν ημών σωτηρίαν και την ειρηνικήν κατάστασιν της προσκαίρου ζωής ημών, έδωκας εντολήν και είπας’ “Αγαπάτε τους εχθρούς υμών”, ημείς δε, πονηροί και ανόητοι, περιφρονήσαντες το θείον και σωτηριώδες σου πρό- σταγμα, εμισήσαμεν τους εχθρούς ημών΄ μακρόθυμε, δείξον εις ημάς τα ελέη σου’ πολυεύσπλαχνε, σπλαγχνίσθητι επί την ασθένειαν ημών, ελέησον ημάς, Κύριε ελέησον ημάς’ ημείς δε υποσχόμεθά σοι, ότι καταλλαγήν ποιήσομεν με των εχθρών ημών, και από του νυν και εις το εξής αγαπήσομεν αλλήλους, ως μέλη ενός και του αυτού σώματός Σου, Του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος Ιησού Χριστού”.

Αδελφοί μου, αν μεταξύ μας βρίσκεται κάποιος που ούτε να ακούσει θέλει αυτήν την προσευχή, ούτε να υποσχεθεί συμφιλίωση με τους εχθρούς του, όταν έρθει η φοβερή ώρα του πικρού θανάτου του, βλέποντας όσα τώρα άκουσε, θα μετανοήσει ανωφελώς και θα κλάψει μάταια, αλλά θα είναι αργά. Το αψευδές στόμα του Κυρίου μας είπε ότι, όταν έρθει πάλι να κρίνει ζώντας και νεκρούς, “οι τα αγαθά ποιήσαντες” θα αναστηθούν για να απολαύσουν βασιλεία αιώνιο, “οι δε τα φαύλα πράξαντες” (Ιωάνν. ε´, 29) για να κατακριθούν σε κόλαση αιώνια. Μη γένοιτο, Κύριε!