«Ἐποίησε πηλόν ... καὶ ἐπέχρισε τὸν πηλὸν
ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ τυφλοῦ».
Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, Ἀγαπητοί μου, κατά τήν ἐπίγεια ζωή του δέν ἐνδιαφέρθηκε μόνο γιά τήν ψυχή, ἀλλά καί γιά τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου. Καί τό ἐνδιαφέρον του αὐτό τό ἔδειξε μέ πολλούς τρόπους, προπάντων ὅμως μέ τά θαύματά του. Τά περισσότερα ἀπό τά θαύματα τοῦ Κυρίου ὡς σκοπό εἶχαν τήν ἀνακούφιση τοῦ σωματικοῦ πόνου καί τήν ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας τοῦ σώματος.
Γιατί ἄραγε; Διότι καί τό σῶμα μας —ὄχι μόνο ἡ ἀθάνατη ψυχή μας— εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ἄρα «καλὸν λίαν», ὅπως καί ὅλα τά ἄλλα δημιουργήματα. (Γέν. 1,31) Διότι τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ναός καί κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως διδάσκει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. (Α' Κορ. 6,19. 3,16) Ἐπιπλέον τό σῶμα μας εἶναι ὁ ἀχώριστος σύντροφος καί ὁ μόνιμος συναγωνιστής τῆς ψυχῆς στόν ἀγώνα τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς θέωσης. Γι᾽ αὐτό, καθώς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας, τό σῶμα δέν πρόκειται ἁπλά νά ἀναστηθεῖ, ἀλλά ἄφθαρτο θά συμμετάσχει καί θά ἀπολαύσει τήν δόξα καί τήν εὐφροσύνη τῆς θείας Βασιλείας, μαζί μέ τήν ψυχή, μέ τήν ὁποία ἔζησε καί ἀγωνίστηκε κατά τήν διάρκεια τῆς παρούσας ζωῆς.
Ἔχει, λοιπόν, μεγάλη ἀξία τό ἀνθρώπινο σῶμα, σύμφωνα μέ τήν χριστιανική ἀντίληψη. Κάθε ἐπιμέρους ὄργανο, κάθε σωματική λειτουργία συνεργεῖ στήν σωτηρία μας. Ἔτσι ὅλα τά ὄργανα τοῦ σώματός μας ἀποκτοῦν μία ἰδιαίτερη πνευματική σημασία. Αὐτό συμπεραίνουμε καί ἀπό τήν σημερινή Εὐαγγελική περικοπή. Τό θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ ἔρχεται νά ἐξυψώσει τήν σημασία ἑνός σωματικοῦ ὀργάνου, ὅπως εἶναι τά μάτια μας, καί μιᾶς λεπτότατης καί καίριας αἰσθήσεως, ὅπως εἶναι ἡ ὅρασή μας.
Τά μάτια μας εἶναι ἕνα ἀπό τά πολυτιμότερα ὄργανα τοῦ σώματός μας, διότι ἀποτελοῦν, ὅπως δίδαξε ὁ Κύριος, τούς δύο λύχνους πού φωτίζουν τό ἀνθρώπινο σῶμα. «Ὁ λύχνος τοῦ σώματος ἐστὶν ὁ ὀφθαλμός». (Ματθ. 6,22) Καί ἡ ὅραση εἶναι ἡ πιό καίρια καί ἡ πιό λεπτή ἀπό ὅλες τίς αἰσθήσεις μας, «ἡ βασιλικωτάτη τῶν αἰσθήσεων» κατά τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη.
Ὁ Μέγας Βασίλειος παρομοιάζει τά μάτια μέ δύο ἀσώματα χέρια μέ τά ὁποῖα ὁ ἄνθρωπος ἀγγίζει ἀπό πολύ μακριά αὐτά πού θέλει, αὐτά πού ἐπιθυμεῖ.
Τά μάτια μας ἀποτελοῦν μία τέλεια, μοναδική φωτογραφική μηχανή, πού ἔχει τήν δύναμη νά ἐντυπώνει στούς χώρους τῆς μνήμης μας, πλῆθος εἰκόνων, προσώπων, πραγμάτων ἤ γεγονότων. Καί ὅλοι γνωρίζουμε ἐκ πείρας πόσο βαθιά χαράζονται μέσα μας ὅσα συλλαμβάνουμε μέ τά μάτια μας. Κι ἄν ἀκόμη προσπαθήσουμε πολύ, μᾶς εἶναι τρομερά δύσκολο ἤ καί ἀδύνατο νά ἐξαλείψουμε ἀπό τήν μνήμη μας ὅ,τι ἀποτύπωσαν τά μάτια μας.
Ἡ σημασία ὅμως τῶν ματιῶν καί ἡ ἀξία τῆς λειτουργίας τους —τῆς αἰσθήσεως, δηλαδή τῆς ὁράσεως — δέν εἶναι μόνο φυσική ἀλλά ἠθική καί πνευματική. Τό πῶς καί τό τί βλέπουμε, ἐπηρεάζει ἰδιαίτερα τήν πνευματική μας ζωή. Τά μάτια μας, ἄν τά ἀφήσουμε ἀφύλακτα καί ἀνεξέλεγκτα, εὔκολα μεταβάλλονται σέ δύο κλέφτες τῆς ἁμαρτίας. Οἱ εἰκόνες πού μεταφέρουν μέσα μας γεννοῦν στήν καρδιά μας τίς ἐμπαθεῖς ἐπιθυμίες καί μᾶς ἐξωθοῦν ἀρχικά νά ἁμαρτήσουμε μέ τήν φαντασία, ἀργότερα δέ καί ἔμπρακτα. Μᾶς τό ἐπισήμανε μέ πολλή σαφήνεια ὁ Κύριος: «Πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα εἰς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδία αὐτοῦ». (Ματθ. 5,28)
Ὁ ἄνθρωπος εὔκολα αἰχμαλωτίζεται ἀπό τά μάτια του. Καί τά ὅσα ἐφάμαρτα βλέπει τόν ἀναστατώνουν ἐσωτερικά καί τόν παρασύρουν στήν δίνη τῶν σαρκικῶν ἐπιθυμιῶν. Ἄς θυμηθοῦμε τό ἀξίωμα τῶν ἀρχαίων: «ἐκ τοῦ ὁρᾶν τίκτεται τὸ ἐρᾶν». Αὐτό πού βλέπουμε μέ φιλήδονη περιέργεια ἐξάπτει τήν ἐπιθυμία καί παγιδεύει τήν καρδιά μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ἡ περίπτωση τοῦ προφητάνακτος Δαβίδ. Ἡ θέα, ἀπό τό δῶμα τῶν ἀνακτόρων του, τῆς γυμνῆς Βηρσαβεέ πού λουζόταν, τόν παρέσυρε σέ δυό φρικτά ἁμαρτήματα, τήν μοιχεία καί τόν φόνο. (Β' Βασιλ. 11,2) Καί ἔχουν τήν ἀναίδεια κάποια ἁμαρτωλά, πορνικά γύναια νά μπαίνουν γυμνά ἀκόμα καί μέσα στόν Ναό, χωρίς φόβο Θεοῦ, καί δέν φτάνει πού κολάζονται τά ἴδια, ἀλλά προκαλοῦν καί τούς ἐκκλησιαζομένους.
Τί, λοιπόν, μᾶς χρειάζεται; Νά προσέχουμε τά μάτια μας. Νά ἐλέγχουμε τό πῶς καί τό τί βλέπουμε. Ἡ ὅρασή μας νά εἶναι ὀρθή καί ἄμεμπτη. «Όφθαλμοί σου ὀρθὰ βλεπέτωσαν...» συνιστᾶ ὁ σοφός Σολομών. Καί προσθέτει λίγο πιό κάτω: «Μὴ σὲ νικήσῃ κάλλους ἐπιθυμία, μηδὲ ἀγρευθῇς σοῖς ὀφθαλμοῖς». (Παροιμ. 4,25. 6,2)
Ὀφείλουμε νά βλέπουμε τούς ἄλλους μέ ἁπλότητα. Χωρίς πονηρία καί φιλήδονη περιέργεια. Εἶναι ἄραγε εὔκολο κάτι τέτοιο; Ὄχι, διότι τά πάθη πού φωλιάζουν στήν καρδιά μας, μᾶς ἐξωθοῦν νά βλέπουμε τούς ἄλλους μέ ἁμαρτωλή περιέργεια καί ἐμπάθεια. Γι᾽ αὐτό καί εἶναι ἀνάγκη νά παίρνουμε προφυλάξεις.
Νά μήν ἀφηνόμαστε στόν μολυσμό τοῦ χυδαίου θεάματος.
Νά μήν πιάνουμε στά χέρια μας ἔντυπα γεμάτα ρυπαρότητα καί πρόκληση.
Νά μήν περιεργαζόμαστε πρόσωπα μέ αἰσχρές διαθέσεις.
Ἡ πείρα πού ἀπέκτησε ὁ προφήτης Δαβίδ μετά τήν φοβερή πτώση του, τόν ἔκανε νά ἀπευθύνεται συχνά πρός τόν Θεό καί νά παρακαλεῖ: «Ἀπόστρεψον τοὺς ὀφθαλμοὺς μου τοῦ μὴ ἰδεῖν ματαιότητα». (Ψαλμ. 118,37) Τήν θερμή αὐτή ἱκεσία ἄς ἀπευθύνουμε κι ἐμεῖς πρός τόν Κύριο τήν ὥρα πού κινδυνεύουμε νά αἰχμαλωτισθοῦμε ἀπό τά μάτια μας.
Ὡστόσο δὲν ἀρκεῖ μόνο νά προφυλάσσουμε τά μάτια μας ἀπό ὅλα ἐκεῖνα πού μολύνουν τήν ψυχή καί μᾶς αἰχμαλωτίζουν στήν ἁμαρτία. Χρειάζεται καί νά τά ἐξαγιάζουμε. Ἡ ὅρασή μας ὄχι μόνο νά μήν δουλεύει στά πάθη, ἀλλά νά συνεργεῖ καί στόν ἐσωτερικό φωτισμό μας. Πῶς; Μέ ποιόν τρόπο;
Πρῶτον: Μέ τήν μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι τό φῶς καί ἡ ἀλήθεια. Ὁ ἄνθρωπος πού σκύβει στίς ἀθάνατες σελίδες τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἁγιάζει τά μάτια του καί φωτίζει τόν ἐσωτερικό του κόσμο. Παύει νά βλέπει μόνο φυσικά μέ τά σωματικά μάτια του κι ἀρχίζει νά βλέπει μέ μία καινούργια, πνευματική αἴσθηση «τήν ὅραση τῆς ψυχῆς του». Τά μάτια μας δέν φωτίζονται πλέον μόνο μέ τό ὑλικό φῶς τοῦ ἥλιου, ἀλλά καί μέ τό πνευματικό φῶς, πού εἶναι ὁ Χριστός καί ἡ ἀλήθεια του. Αὐτό παρακαλοῦσε τόν Θεό νά τοῦ χαρίσει ὁ Δαβίδ: «Ἀποκάλυψον τοὺς ὀφθαλμοὺς μου καὶ κατανοήσω τὰ θαυμάσια ἐκ τοῦ νόμου σου». (Ψαλμ. 118,18)
Δεύτερον: Ἡ ὅρασή μας ἐξαγιάζεται ἀπό τήν θέα τῆς δημιουργίας. Ἀτενίζοντας ὁ ἄνθρωπος τά μεγαλειώδη δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ χαίρεται. Ἁγιάζει τήν ὅρασή του καί πλησιάζει πρός τόν Δημι ουργό. Μέ τά μάτια τῆς ψυχής του μπορεῖ νά βλέπει, πίσω ἀπό τήν ὀμορφιά καί τήν ἁρμονία τῶν κτισμάτων, τό ἄπειρο κάλλος καί τήν τελειότητα τοῦ Θεοῦ.
Στόν ἁγιασμό τῶν ματιῶν μας συντελεῖ καί ἡ θέα τῶν ἱερῶν συμβόλων τῆς λατρείας. Ὁ Ναός, ὁ διάκοσμός τοα, οἱ ἱερές Εἰκόνες, τό καθετί:
Ὅλα ἐπιδιώκουν τόν ἐξαγιασμό τῶν αἰσθήσεών μας.
Νά μᾶς ἀνεβάσουν ἀπό τήν γῆ στόν οὐρανό.
Νά μᾶς βοηθήσουν ἀπό τά αισθητά νά ἀναχθοῦμε στά ὑπεραισθητά.
Διανύουμε, Ἀγαπητοί μου, μία ἐποχή στήν ὁποία δεσπόζει, ὁ ἄνθρωπος τηλεθεατής. Ἡ εἰκόνα —καί μάλιστα ἡ ἠλεκτρονική— ἔχει εἰσβάλει κυριαρχικά στήν ζωή μας. Ὁ πολιτισμός μας χαράκτηρίζεται ὡς πολιτισμός τοῦ ματιοῦ. Τά μάτια μας καθημερινά βομβαρδίζονται ἀπό κάθε λογῆς εἰκόνα. Καί ἡ πλημμυρίδα αὐτή τῶν εἰκόνων ἔχει πολλαπλα σιάσει τούς ἠθικούς κινδύνους πού διατρέχουμε ὅλοι, κυρίως ὅμως τά παιδιά καί οἱ νέοι μας. Δέν εἶναι ὑπερβολή, ἄν ἰσχύριστούμε ὅτι τά μάτια μας σήμερα τρέφονται ἀπό τό γυμνό, τήν ἀκόλαστη σάρκα καί τό πολύμορφο ἔγκλημα. Καί ὅλο αὐτό τό ὑλικό τῆς σαπίλας καί τῆς διαφθορᾶς, τό ὁποῖο στίς μέρες μας ἔγινε τό πιό ἐμπορεύσιμο καί κερδοφόρο εἶδος στήν παγκόσμια ἀγορά, μᾶς σερβίρεται κάτω ἀπό τό ἀθῶο ὄνομα τῆς ψυχαγωγίας!
Μπροστά σ᾽ αὐτήν τήν κατάσταση ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας μας, σήμερα Κυριακή τοῦ τυφλοῦ, μᾶς προειδοποιεί:
Προσοχή στά μάτια σας!
*Φυλάξτε τά μάτια σας καθαρά!
*Ἐξαγιάστε τήν ὅρασή σας! ΑΜΗΝ
