ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

ρωτοχρονιά. Τριπλή ἑορτή! Οἱ δύο ἀπό τίς ἑορτές ἔχουν ἐκκλησιαστικό χαρακτήρα: ἡ ἑορτή τῆς περιτομῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπως καί ἡ ἑορτή καί ἡ μνήμη τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας, τοῦ  Ουρανοφάντορος.
Σύμφωνα μέ  τόν Μωσαϊκό νόμο, τόν ὁποῖο ὁ Χριστός ἔδωσε στούς Ἰουδαίους, θά ἔπρεπε κάθε ἀρσενικό παιδί νά ὑποστεῖ τήν ἐπώδυνη πράξη τῆς περιτομῆς, πού ἦταν προτύπωση τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος. Αὐτή τήν πράξη ὑπέμεινε καί ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός, ὀκτώ ἡμέρες μετά τήν γέννησή Του, φανερώνοντας τήν μεγάλη ταπείνωσή Του γιά τήν δική μας σωτηρία. Αὐτός, τήρησε τόν Νόμο πού ἔδωσε, καί ἐμεῖς πρέπει νά τηρούμε τόν δικό Του Νόμο. Αὐτός, ἔδειξε μεγάλη ταπείνωση, καί ἐμεῖς πρέπει νά ταπεινωνόμαστε, νά θυσιαζόμαστε γιά τόν Θεό καί τούς ἀδελφούς μας.

Τήν ἡμέρα τῆς πρωτοχρονιᾶς ἔχουμε καί τήν ἑορτή ἑνός ταπεινοῦ Ἁγίου, μέ τά μαῦρα γένια καί τό σκοῦρο φτωχό ράσο, πού κατάγεται ἀπό τήν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, τήν Μικρά Ἀσία.
Αὐτός εἶναι ὁ ἅγιος Βασίλειος, ὁ φιλάνθρωπος ἐπίσκοπος τοῦ 4ου αἰώνα μ.Χ.. Ἔργο ζωῆς καί σημαντικό σταθμό στήν πορεία του, ἀποτελεῖ ἡ ἵδρυση καί ἡ λειτουργία ἑνός κοινωνικοῦ φιλανθρωπικοῦ συστήματος, ἑνός πτωχοκομείου πού ὀναμάστηκε Βασιλειάδα. Ὁ ἄνθρωπος τῶν γραμμάτων, πού ὑπῆρξε  ἕνας ἀπό τούς Τρεῖς Ἱεράρχες. Ὁ ταπεινός καί θαυματουργός ἅγιος, πού δέν ἔχει καμιά σχέση μέ τόν  Santa Claus τόν χοντρούλη γεροντάκο μέ τήν ἄσπρη γενειάδα καί τήν κόκκινη  φορεσιά,  πού εἰσήχθη ἀπό τήν Ἀμερική γιά νά διαφημίσει ἀναψυκτικά καί τήν πραμάτεια τῶν ἐμπόρων.
Ἕνα ἔθιμο πού σχετίζεται μέ τήν ἑορτή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καί πού ἔχει τίς ρίζες του στά ἀρχαία ἑλληνορωμαϊκά ἔθιμα εἶναι ἡ Βασιλόπιτα τῆς Πρωτοχρονιᾶς, πού κόβεται σέ πανηγυρική συγκέντρωση τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειας ἤ καί ἄλλων συγγενῶν καί φίλων.
Συνδέεται μέ τά Κρόνια (ἑορτή τοῦ θεοῦ Κ(Χ)ρόνου, πού λατρεύονταν στήν Ἑλλάδα) καί μέ τά Σατουρνάλια τῆς Ρώμης. Κατά τήν ἑορτή αὐτή ἔφτιαχναν γλυκά καί πίτες, μέσα στά ὁποῖα ἔβαζαν νομίσματα καί σέ ὅποιον τύχαινε τό κομμάτι, ἦταν ὁ τυχερός τῆς παρέας...

Ἡ ὀρθόδοξη παράδοση συνέδεσε τό ἔθιμο αὐτό, μέ τήν Βασιλόπιτα. Καί ἡ ἱστορία τῆς ἔχει ὡς ἑξῆς:

Ὁ Μέγας Βασίλειος, γιά νά προστατεύσει τήν περιφέρειά του, τήν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, ἀπό ἐπιδρομή ἐχθρῶν, ἔκανε ἔρανο καί μάζεψε χρυσά νομίσματα καί ἄλλα τιμαλφῆ, γιά νά τά δώσει στούς ἐχθρούς, ὥστε νά τούς δελεάσει, γιά νά μήν λεηλατήσουν τήν περιοχή του. Ὁ ἐχθρός, ὅμως, τελικά, δέν κατόρθωσε νά εἰσβάλει στήν Καισάρεια καί τά τιμαλφῆ ἔμειναν. Τότε, ὁ Μέγας Βασίλειος εἶπε νά φτιάξουν μικρές πίτες - ψωμάκια, μέσα στίς ὁποῖες ἔβαζαν καί ἕνα χρυσό νόμισμα, ἤ κάτι ἄλλο, ἀπό ὅλα τά πολύτιμα πράγματα πού εἶχαν μαζευτεῖ. Οἱ πίτες αὐτές μοιράστηκαν σέ ὅλους καί, κατά θαυμαστό τρόπο, ὁ καθένας τύχαινε ἐκεῖνο πού εἶχε προσφέρει.
Οἱ δύο μεγάλες αὐτές ἑορτές, δηλαδή ἡ ἑορτή τῆς περιτομῆς τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἑορτή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, πρέπει νά μᾶς ἔμπνέουν στήν ζωή μας κατά τό νέον ἔτος.
Καί κοντά σ' αὐτές τίς δύο γιορτές ὑπάρχει καί ἡ κοσμική ἑορτή, τῆς ἐνάρξεως τοῦ νέου ἔτους, ἡ πρωτοχρονιά καί ἡ πρωτομηνιά, ἡ ὁποία ὅμως κι αὐτή προσλαμβάνει, μέσα στήν Ἐκκλησία γιά ὅλους μας, πνευματικό χαρακτήρα καί δέν πρέπει νά ἀντιμετωπίζεται ἁπλῶς ὡς μία κοσμική ἑορτή καί νά κάνουμε κι ἐμεῖς τά τοῦ κόσμου.
Ἡ Πρωτοχρονιά γιορτάζεται σ' ὅλο τόν κόσμο μέ μεγαλοπρέπεια, λαμπρότητα καί μέ διάφορες ἐκδηλώσεις. Κατά τήν ἡμέρα αὐτή γίνεται ἀνταλλαγή ἐπισκέψεων καί δώρων καί ἐπικρατοῦν διάφορα ἔθιμα, τά ὁποῖα μᾶς κληροδότησαν οἱ Βυζαντινοί πρόγονοί μας, γιατί, σύμφωνα μέ τίς πληροφορίες τῶν ἀρχαίων συγγραφέων, οὔτε οἱ Ἕλληνες οὔτε οἱ Ρωμαῖοι γιόρταζαν τήν πρώτη μέρα τοῦ χρόνου. Οἱ δύο αὐτοί λαοί πού ἐκπροσωποῦν τόν ἀρχαῖο κόσμο, συνήθιζαν νά γιορτάζουν τήν πρώτη ἡμέρα κάθε μηνός. Οἱ περισσότερες μάλιστα ἑλληνικές πόλεις δέν συμφωνοῦσαν οὔτε ὡς πρός τήν ἀρχή τοῦ χρόνου. Τό ἴδιο συνέβαινε καί ἀνάμεσα στούς ἀνατολικούς λαούς.
Ἡ 1η Ἰανουαρίου σάν ἀρχή τοῦ χρόνου ἐπικράτησε νά γιορτάζεται στήν Ρώμη ἀπό τό 48 π.Χ., τήν ἐποχή δηλαδή τοῦ Καίσαρα. Ἀπό τότε τήν 1η Ἰανουαρίου τήν δέχτηκαν σάν Πρωτοχρονιά ὅλοι οἱ λατινογενεῖς λαοί, καθώς καί ὅλοι οἱ ρωμαιοκρατούμενοι λαοί.
Ἡ Ὀρθόδοξη ὅμως Ἐκκλησία, τῆς ἐποχῆς κυρίως τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἐπειδή ἤθελε νά ξεχωρίσει τούς Χριστιανούς ἀπό τούς εἰδωλολάτρες, ἀπαγόρευε στούς χριστιανούς νά γιορτάζουν τήν Πρωτοχρονιά ὅπως οἱ εἰδωλολάτρες.
Βέβαια, ὅσοι ἔχουν γνώση τοῦ λειτουργικοῦ καί ἑορτολογικοῦ τυπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας γνωρίζουν, ὅτι ἡ Ἐκκλησιαστική πρωτοχρονιά ἑορτάζεται πανηγυρικά, ἀπό τήν Ἐκκλησία, τήν 1η Σεπτεμβρίου κάθε ἔτους, ἀφοῦ αὐτή ἡ ἡμέρα εἶναι ἡ ἀρχή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, λέγεται δέ καί ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου. Στό ἑορτολόγιο τῆς ἡμέρας αὐτῆς περίλαμβάνεται ὅλος ὁ ὑμνολογικός πλοῦτος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται στήν ἀρχή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.
Ξημέρωσε, λοιπόν, Ἀγαπητοί μου, καί ἡ σημερινή ἡμέρα, ἡ πρώτη (1η) Ἰανουαρίου, τοῦ σωτηρίου ἔτους 2016, μέ πολλές καί ποικίλες εὐχές. Δυστυχῶς, γιατί κι αὐτές ἔγιναν μιά συνήθεια χωρίς βάθος καί περιεχόμενο, χωρίς οὐσία καί εἰλικρίνεια, χωρίς καρδιά καί συναίσθημα, χωρίς προβληματισμό. Χωρίς αὐτοέλεγχο ἐάν πικράναμε τόν Θεό μας καί τόν πλησίον μας. Ἐάν συμπαρασταθήκαμε στόν πονεμένο καί στόν ἀνήμπορο. Ἐάν προσφέραμε στόν πεινασμένο καί ἐάν συμμεριστήκαμε τήν χήρα καί τό ὀρφανό.
Ὁ νέος χρόνος, μακάρι νά εἶναι ἁγιώτερος, φιλανθρωπικώτερος καί οἱ καρδιές μας νά εἶναι γεμάτες μέ ἀρετή καί θυσιαστική ἀγάπη, ἔχοντας ὡς πρότυπα τόν Κύριό μας, πού θυσιάστηκε γιά ἐμᾶς, καθώς ἐπίσης τήν Παναγία καί τούς Ἁγίους μας!
Τότε μόνο οἱ εὐχές θά ἔχουν οὐσία, καί μέ αὐτόν τόν τρόπο θά ἀντιμετωπισθοῦν οἱ δυσκολίες, θά συνετιστοῦν οἱ κυβερνῶντες, θά γίνουν ἄνθρωποι οἱ ἔχοντες καί οἱ κατέχοντες, οἱ ἄφρονες καί οἱ κυνηγοί τοῦ ἀθέμιτου πλουτισμοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία, χωρίς φόβο καί πάθος, χωρίς κανένα συμφέρον, χωρίς διάθεση ἐξουσιαστική, καλεῖ καί θά καλεῖ πάντοτε ὅλους τούς ἀνθρώπους νά συνταχθοῦν πίσω ἀπό τόν Χριστό, νά συναχθοῦν σέ συναγωγή μία καί νά βάλουν τήν καρδιά τους καί τά χαρίσματά τους στά χέρια τῆς ἐσταυρωμένης ἀγάπης τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ, μακρυά ἀπό τόν ὁποῖο δέν ὑπάρχει οὔτε ζωή, οὔτε εἰρήνη, οὔτε μέτρο, οὔτε φῶς, οὔτε σωτηρία!
Ἐάν θέλουμε, Ἀγαπητοί μου,  οἱ εὐχές μας νά ἔχουν ἀντίκρισμα· ἐάν θέλουμε νά ἔλθουν καλύτερες  ἡμέρες· ἐάν θέλουμε νά εἶναι εὐλογημένος ὁ καινούριος χρόνος, ἄς μπολιάσουμε τούς ἑαυτούς μας μέ τήν μετάνοια, τήν ἐξομολόγηση καί τήν συμμετοχή μας στό Ἅγιο Ποτήριο, στό Πανάγιο Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Κυρίου μας, «ὦ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰώνας».