«Ὁ δὲ τὸ ἐν (τάλαντον) λαβὼν ἀπελθὼν ὤρυξεν ἐν τῇ γῇ καὶ ἀπέκρυψε τὸ ἀργύριον του κυρίου αὐτοῦ». (Ματθ. κε´, 18)
την σημερινή Ευαγγελική παραβολή των «ταλάντων», όπως ονομάζεται, Αγαπητοί μου, γίνεται λόγος για τα χαρίσματα και τις ικανότητες που ο Θεός δίνει σε κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο.
Όλοι οι άνθρωποι, χωρίς εξαίρεση, είμαστε προικισμένοι από τον Δημιουργό, με «τάλαντα». Διαφέρουμε μόνο ως προς τήν ποσότητα και τήν ποιότητα των ταλάντων. Αυτό δέν σημαίνει πως ο Θεός άλλους ευνοεί και άλλους αδικεί. Η άνιση κατανομή των χαρισμάτων υπηρετεί μια μεγάλη σκοπιμότητα, γιατί σ' αυτήν ακριβώς βρίσκεται η ποικιλία που έξασφαλίζει την αρμονία στις κοινωνίες των ανθρώπων.
Δεν είναι δυνατόν όλοι να είμαστε μεγαλοφυίες και ηγέτες. Όμως, για την ομαλή λειτουργία κάθε οργανωμένης κοινωνίας, έχει σημασία και είναι απαραίτητη η εργασία και του τελευταίου εργάτη.
Δεν θα σταθούμε εδώ στις μεγαλοφυίες. Στις «πολυτάλαντες» προσωπικότητες, που αξιοποιούν τα τάλαντά τους δημιουργώντας κάτι μεγάλο για τον συνάνθρωπό τους. Θα σταθούμε στο αναρίθμητο πλήθος των ανθρώπων της μετριότητας. Σε όλους αυτούς που αντιγράφουν την τακτική του τρίτου δούλου της παραβολής και επαναλαμβάνουν το μοιραίο λάθος του. Κρύβουν στο χώμα το ένα, το ασήμαντο έστω, τάλαντό τους. Νομίζουν τον εαυτό τους αδικημένο από την κατανομή των χαρισμάτων και των ικανοτήτων και υποτιμούν την αξία εκείνων που κατέχουν. Γιατί, οπωσδήποτε, κάθε άνθρωπος έχει κάποιες ικανότητες, έστω και αν δεν είναι μεγαλοφυία. Έτσι δεν φροντίζουν και δεν αγωνίζονται να εκμεταλλευθούν το τάλαντό τους και να δημιουργήσουν κάτι καλό για τον εαυτό τους και τους γύρω τους.
Βασική αιτία της κακοδαιμονίας μας είναι τό ότι όλα τα περιμένουμε από τους άλλους. Απ᾽ αυτούς που κατέχουν τα περισσότερα τάλαντα. Και όταν λέμε τάλαντα εννοούμε, εκτός από τις έμφυτες ικανότητες, την κοινωνική θέση, την μόρφωση, το αξίωμα, την δύναμη επιρροής, τις οικονομικές δυνατότητες. Είμαστε συνήθως οραματιστές και νοσταλγοί μιας καλύτερης κοινωνίας. Τούτο βέβαια δέν είναι κακό. Το κακό είναι ότι μένομε στους οραματισμούς και δεν προχωρούμε πιο πέρα. Μας λείπει η αγωνιστική διάθεση, για τήν υλοποίηση των οραματισμών. Η πιο συνηθισμένη δικαιολογία για την τεμπελιά μας, σε ό,τι αφορά στο καλό του συνόλου, είναι η διαπίστωση της αδυναμίας μας. Όταν πρόκειται για το προσωπικό μας συμφέρον, και μάλιστα το υλικό, εξαντλούμε, κατά κανόνα, και το τελευταίο ίχνος δυναμισμού πού υπάρχει μέσα μας. Όταν όμως πρόκειται να αγωνισθούμε για έναν καλύτερο κόσμο, παραιτούμαστε, δηλώνοντας πως κάθε προσπάθεια είναι ματαιοπονία. Παρουσιαζόμαστε έτσι ηττημένοι πριν ακόμα αρχίσουμε την μάχη. «Τί να σου κάμω εγώ; Ας φροντίσουν εκείνοι πού έχουν την δύναμη, που στέκονται πιο πάνω από μένα, που έχουν την αρμοδιότητα», είναι τα επικήδεια λόγια στον ενταφιασμό του ταλάντου μας.
Αν περιμένουμε να γίνουμε, πρώτα αυτό που θέλουμε, για να αρχίσουμε την δράση, στο τέλος δεν θα κάνουμε τίποτα. Πρέπει να αρχίσει κανείς να δρα από αυτό που είναι. Έτσι αξιοποιεί το τάλαντό του. «Ένα λεμόνι μου έδωσε ο Θεός. Μ᾽ αυτό θα κάνω μια λεμονάδα», γράφει παραβολικά ένας αμερικανός συγγραφέας. Δεν είναι απαραίτητο να είσαι αρχηγός του κράτους, για να προσπαθήσεις για το καλό της πατρίδας σου. Μπορείς εξ ίσου να το κάνεις και σαν αρχηγός μιας οικογένειας. Εκτελώντας το καθήκον σου και κάνοντας το σπίτι σου φυτώριο «ανθρώπων», θερμοκήπιο χριστιανών. Αν ήσουν μεγαλοφυία, λες πως θα έκανες κάτι μεγάλο για τον άνθρωπο. Τώρα είσαι ένας εκπαιδευτικός σε κάποιο ασήμαντο σχολείο. Μπορείς και πάλι να κάνεις κάτι μεγάλο, αν αγωνιστείς φιλότιμα να μεταδώσεις γνώσεις αλλά και ανθρωπιά στους μαθητές σου και να καλλιεργήσεις προσεκτικά κάθε έμφυτη ικανότητά τους. Τότε, ποιός ξέρει, εσύ που δεν είσαι μεγαλοφυία, μπορεί να γίνεις κάτι περισσότερο. Δημιουργός μιας μεγαλοφυίας.
Συχνά σκέπτεσαι, αν ήμουν πλούσιος, πόσα δάκρυα θα μπορούσα να σπογγίσω, πόσες πληγές να γλυκάνω! Όμως μην περιμένεις πρώτα να πλουτίσεις και ύστερα να προσφέρεις την αγάπη σου. Και με αυτά τα λίγα, που τώρα έχεις, μπορείς να κάνεις πολλά γι᾽ αυτούς που είναι φτωχότεροι από σένα.
Αδελφέ μου, πρέπει να ξέρεις ότι μια κοινωνία περνά κρίση, όχι όταν της λείπουν οι «ταλαντούχοι», αλλά όταν της λείπουν οι αγωνιστές. Εκείνο που έχει πάντα σημασία, δεν είναι το πόσα τάλαντα έχω, αλλά το πως τα χρησιμοποιώ. Αν τα χρησιμοποιώ μόνο για τον εαυτό μου και το συμφέρον μου ή αν κάνω λιγότερο από εκείνο που μπορώ, θάβω στο χώμα το τάλαντο μου. Είμαι «πονηρός δούλος και οκνηρός». Όταν αξιοποιώ κάθε ίχνος δυναμισμού μου, θέτοντάς το στην υπηρεσία του συνόλου, έστω και αν βρίσκομαι στην βάση της κοινωνικής πυραμίδας, έχω την ίδια αξία για την πρόοδο της κοινωνίας με αυτούς που βρίσκονται στην κορυφή. Τις μεγαλοφυίες. Τούς ηγέτες.
Η ιστορία του πολιτισμού θα αφιερώσει, ασφαλώς, πολλές σελίδες για τα επιστημονικά επιτεύγματα της εποχής μας και τους πρωτεργάτες τους. Θα θυμηθεί, άραγε, ότι πίσω απ᾽ αυτούς κρύβεται μια αναρίθμητη φάλαγγα από αφανείς εργάτες της προόδου; Ολοι αυτοί οι διαστημικοί και ατομικοί επιστήμονες δεν θα έκαναν τίποτα και δεν θα ήταν τίποτα, αν δεν υπήρχαν οι ανώνυμοι εργάτες των ορυχείων, για να τους προμηθεύουν τις πρώτες ύλες και ακόμα οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι, για να τους εξασφαλίζουν την αναγκαία τροφή για να ζήσουν. Και το πιο μικρό τάλαντο είναι υπολογισμένο για την ευτυχία του κοινωνικού συνόλου. Θαυμάζουμε συχνά τα καλλιμάρμαρα μέγαρα. Ας σκεφτούμε πως δεν θα μπορούσαν να σταθούν χωρίς τις άχρηστες πέτρες, τα μικρά χαλίκια και τα άλλα δομικά υλικά, που ενισχύουν τούς τσιμεντένιους όγκους, που κρύβονται πίσω από τα πολύχρωμα μάρμαρα και τα στηρίζουν.
Οι αφελείς βλέπουν την επιφάνεια. Εκείνοι όμως που ξέρουν, αναγνωρίζουν την αξία όλων αύτών που δεν φαίνονται. Ο Θεός, πάνω από όλους, είναι Εκείνος που ξέρει πόσοι ανώνυμοι εργάτες του καλού κρύβονται πίσω από τους μεγάλους εφευρέτες και τους κοινωνικούς αναμορφωτές! Και πρέπει δίπλα στους ανδριάντες τους να στηθεί κάποτε το μνημείο του «αφανούς εργάτη του πολιτισμού», όπως δίπλα στους ανδριάντες που παριστάνουν στρατηλάτες και κοσμοκράτορες υψώθηκε το μνημείο του «άγνωστου στρατιώτη».
Αγαπητοί μου,
Ας μην καταθέσουμε τα όπλα με την σκέψη ότι δέν είμαστε τίποτα. Μην υποτιμούμε τον εαυτό μας. Το τάλαντο θα χάσει την αξία του από την στιγμή που θα το κρύψουμε στην γη και θα πάψουμε να το εκμεταλλευόμαστε. Όσο μικροί και αν είμαστε έχουμε αξία και δύναμη. Αγωνίσου, πάλεψε, και θα συμπεριληφθείς ανάμεσα στους ανώνυμους ευεργέτες της ανθρωπότητας. Αξιοποίησε το ένα, έστω, τάλαντό σου, όποιο και αν είναι. Σήμερα σαν μαθητής ή φοιτητής, αύριο σαν γονιός, σαν εργάτης, σαν αγρότης, σαν υπάλληλος, σαν τεχνίτης, σαν επιστήμονας. Οι άνθρωποι, ας μην αναγνωρίσουν ποτέ τήν αξία μας και τον αγώνα μας. Από την αιωνιότητα θα ακούσουμε κάποτε την φωνή του Θεού να μας επαινεί και να μας αμείβει: «Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! Ἐπὶ ὀλίγα ᾖς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω. Εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου». (Ματθ. κε´, 21)