12ον Σώζει ἀπό μέριμνες.
«Ἐκύκλωσαν αἱ τοῦ βίου με ζάλαι».
ἱ μέλισσες κυκλώνουν τήν κυψέλη. Οἱ φροντίδες καί οἱ μέριμνες τῆς ζωῆς περικυκλώνουν τόν ἄνθρωπο τόν ζώνουν «αἱ ζάλαι τοῦ βίου», νά βγάλει τόν «ἐπιούσιο» νά θρέψει καί νά ντύσει τήν οἰκογένειά του, νά μορφώσει τά παιδιά του, νά τά ἀποκαταστήσει κλπ... Κάθε τόσο καί ἕνα πρόβλημα - μιά μέλισσα- πού βουίζει γύρω ἀπ' τήν ὕπαρξή του. Οἱ μέριμνες τῆς ζωῆς! Εἶναι, καλές σάν τίς μέλισσες, δημιουργοῦν ὅμως θόρυβο, ζαλίζουν καί ναρκώνουν τόν ἄνθρωπο. Γι' αὐτό καί ὁ Κύριος τίς μέριμνες τοῦ βίου τίς παρωμοίασε μέ ἀγκάθια πού πνίγουν τά πνευματικώτερα ἐνδιαφέροντα τοῦ ἀνθρώπου. (Λουκ η', 14)
Γιά νά φάει τό μέλι τῆς κυψέλης ὁ ἄνθρωπος ἀπομονώνει τίς μέλισσες. Ἡ ἴδια σοφία χρειάζεται καί στήν ζωή. Νά ἐργάζεται κανείς, νά φροντίζει, χωρίς ὅμως νά αἰχμαλωτίζεται ἀπό τίς μέριμνες. Τό μυστικό εἶναι τό πῶς ὁ ἄνθρωπος θά ζεῖ, χωρίς νά τόν ζαλίζουν καί νά τόν ναρκώνουν οἱ μέριμνες τῆς ζωῆς. Τό πῶς θά μαζεύει τό μέλι ἀπό τήν κυψέλη τῆς ζωῆς, χωρίς νά τόν κεντρίζουν οἱ μέλισσες, οἱ μέριμνες. Γιατί τό τσίμπημα αὐτό εἶναι θανατηφόρο. Πολλοί, προσπαθώντας νά συλλέξουν τό μέλι ἀπό τήν κυψέλη, βρῆκαν τόν θάνατο ἀπό τά τσιμπήματα τῶν μελισσῶν. Ἐδῶ κρύβεται ἕνας ὑπέρτατος συμβολισμός. Τό μέλι τῆς ζωῆς εἶναι παγιδευμένο μέ τόν θάνατο. Μέ ἄλλα λόγια πρέπει νά γευθούμε τήν ζωή χωρίς νά μᾶς θανατώσουν οἱ φροντίδες της. Πρέπει νά κατακτήσουμε τό «χρυσόμαλλο δέρας» τῆς ζωῆς, χωρίς νά μᾶς κατασπαράξει ὁ δράκος τῆς μέριμνας...
Γιά τό ἐγχείρημα ὅμως αὐτό χρειάζεται βοηθός. Ἕνας τέτοιος βοηθός εἶναι ἡ Παναγία. Οἱ πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου καί ἡ παρουσία της στήν ζωή μᾶς, διώχνουν τίς ἐπικίνδυνες μέριμνες καί σώζουν τόν ἄνθρωπο, ὅπως ὁ καπνός τοῦ μελισσοκόμου διώχνει τίς μέλισσες καί τόν βοηθάει νά μαζέψει τό μέλι ἀπό τήν κυψέλη... Γιά νά γευόμαστε ἀκίνδυνα τό μέλι τῆς ζωῆς, πρέπει νά μάθουμε νά τό συλλέγουμε. Ἕνας οὐσιαστικός τρόπος εἶναι τό διώξιμο τῶν μεριμνῶν. Στό ἔργο αὐτό ἔρχεται νά μᾶς συμπαρασταθεῖ ἡ Παναγία Θεοτόκος. Γι' αὐτό, ἄς λέμε συχνά στήν Θεομήτορα: «Εὕροιμί σε βοηθὸν καὶ διώκτην (τῶν μεριμνῶν) καὶ ῥύστην, Πανάχραντε»!
13ον Σώζει τίς πόλεις.
«Τὴν πόλιν σου περιτείχισον».
προστασία τῆς Παναγίας δέν περιορίζεται σέ ἄτομα μόνον, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στά ἀνθρώπινα σύνολα. Ἡ κοινωνία καί ἡ πόλη π.χ. ὡς κοινή συμβίωση πολλῶν ἀνθρώπων ἀποτελεῖ ἀντικείμενο τῆς προστασίας τῆς Θεοτόκου. Ἡ ἀλήθεια αὐτή βιώθηκε καί διαπιστώθηκε ἱστορικά στήν περίπτωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἡ Πόλη, σάν κατ' ἐξοχήν χριστιανική πόλη γνώρισε ἐπανειλημμένα τήν προστασία τῆς Θεοτόκου, στήν ἀκαταμάχητη Σκέπη τῆς ὁποίας κατέφευγαν ὅλοι, Ἄρχοντες, Στρατός, Κλῆρος καί Λαός. Σέ περιπτώσεις ἐξωτερικῶν κινδύνων, ὅλοι μέ μιά ψυχή καί μιά φωνή κατέφευγαν στήν ὑπέρμαχη προστασία τῆς Θεοτόκου: «Τὴν πόλιν σου περιτείχισον»!
Ἡ προσευχή «ὑπὲρ τῆς πόλεως ἐν ᾗ παροικοῦμεν» ἔγινε πιά παράδοση καί συνήθεια τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί ἐπειδή ἡ σύγχρονη πόλη, σάν συνοίκηση πολλῶν καί μάλιστα ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων εἶναι προβληματική, ἡ προσευχή τῶν σημερινῶν πιστῶν γιά τίς σύγχρονες μεγαλουπόλεις πρέπει νά εἶναι ἔντονη καί θερμή. Ἡ σωτηρία τῶν σύγχρονων πόλεων ἐξαρτᾶται ἀπό τούς λίγους, ἀλλά πιστούς κατοίκους των πού ἱκετεύουν νύχτα καί μέρα τήν Θεομήτορα.
Ἐξάλλου, τό οὐσιαστικό πρόβλημα τῶν συγχρόνων μεγαλουπόλεων εἶναι πνευματικῆς κυρίως φύσεως. Ἡ πάλη ἀνάμεσα στό φῶς καί τό σκοτάδι, ὁ ἀγώνας μεταξύ Χριστοῦ καί Ἀντιχρίστου ἔχει μεταφερθεῖ σήμερα καί διεξάγεται σέ ὅλη τήν ἔνταση μέσα στίς σύγχρονες μεγαλουπόλεις. Ὅπου καί ὅταν νικᾶ τό φῶς, οἱ ἄνθρωποι σώζονται. Ὅπου ὅμως νικᾶ τό σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας ἀπειλεῖται ἡ ὑγεία, ἡ ἀσφάλεια, ἡ ἀκεραιότητα καί ἡ ζωή ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων.Βιβλική μαρτυρία γι' αὐτό ἔχουμε τήν περίπτωση τῶν δύο ἀρχαίων πόλεων Σόδομα καί Γόμορα: «Εἶπον οἱ ἄνδρες ( = οἱ ἄγγελοι) πρὸς Λώτ... ἡμεῖς ἀπόλλυμεν τὸν τόπον τοῦτον, ὅτι ὑψώθη ἡ κραυγὴ αὐτῶν (= οἱ ἁμαρτίες τους) ἔναντι Κυρίου καὶ ἀπέστειλεν ἡμᾶς Κύριος ἐκτρίψαι αὐτὴν ( = νά ἀφανίσουμε τήν πόλη) ...καὶ Κύριος ἔβρεξεν ἐπὶ Σόδομα καὶ Γόμορα θεῖον καὶ πῦρ Κυρίου ἐξ Οὐρανοῦ καὶ κατέστρεψε τὰς πόλεις ταύτας καὶ πᾶσαν τὴν περίχωρον καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν ταῖς πόλεσι». (Γέν. ιθ΄,12 - 13, 24 - 25)
Ἡ σωτηρία τῶν συγχρόνων πόλεων ἐξαρτᾶται ἄμεσα ἀπό τήν ἔκβαση τῆς πάλης πού γίνεται σήμερα ἀνάμεσα στό καλό καί τό κακό. Γι' αὐτό καί οἱ πιστοί πρέ¬πει νά ἀγωνίζονται καί νά προσεύχονται συνεχῶς. Ποτέ ἄλλοτε οἱ προσευχές τῶν λίγων χριστιανῶν δέν εἶχαν τόση σημασία γιά τόσους πολλούς. Καί γιά τό θέμα αὐτό καί μόνο ἀξίζει νά ἀφιερώσει κανείς τήν προσευχή ὁλόκληρης τῆς ζωῆς τοῦ. Οἱ κάτοικοι τῶν συγχρόνων μεγαλουπόλεων εἶναι συνήθως «μόνοι», σάν τούς Ἐρημίτες! Ἄς γίνονται καί οὐσιαστικά Ἐρημίτες, ἄς ὑψώνουν δηλαδή συνεχῶς τά χέρια σέ ἀκατάπαυστη προσευχή «ὑπέρ τῆς πόλεως ἐν ᾗ παροικοῦμεν καί ὑπέρ πάσης πόλεως, χώρας καί τῶν πίστει οἰκούντων ἐν αὐταῖς». «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια».
Στίς περιπτώσεις πού οἱ πιστοί κάτοικοι τῶν πόλεων καταφεύγουν μέ μετάνοια καί πίστη στήν μεσιτεία τῆς Παναγίας, ὁ Θεός, διά τῶν πρεσβειῶν τῆς Θεοτόκου, σώζει «πόλιν καὶ λαόν». Ἱστορικό παράδειγμα: Κατά τήν πρώτη πολιορκία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τούς Άβάρους (625 μ.Χ.) , Ἄρχοντες, Κλῆρος καί Λαός, ἐν ὄψει τοῦ φοβεροῦ κινδύνου πού διέτρεχε ἡ πόλη, κατέφυ¬γαν στήν Παναγία, τῆς ὁποίας τήν τιμία Σκέπη τιμοῦσαν σάν ἱερό ἀντικείμενο γιά τήν προστασία τοῦ Ἔθνους. Καί ἡ ἀπάντηση στήν πάνδημη προσευχή τούς ἦλθε ἀμέσως: οἱ βάρβαροι ἔφυγαν. Τότε ἦταν πού γράφτηκε ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος, τό ἀριστούργημα αὐτό τῆς Ὀρθοδοξίας, καθώς καί τό Κοντάκιον: «τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια...»! πού σύσσωμος ὁ Λαός ἔψαλλε μέσα στόν Ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας! Τό γεγονός αὐτό ὑπενθυμίζει ἀντίστοιχο ἐπεισόδιο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅταν ἡ μεγάλη πόλη Νινευή σώθηκε ἀπό τήν καταστροφή, χάρη στήν ἄμεση μετάνοια Ἀρχόντων καί Λαοῦ. (Ἰωάν. α΄, δ')
Ἡ σωτηρία τῶν συγχρόνων πόλεων καί ὁλόκληρης τῆς ἀνθρωπότητας, ἡ ὅποια σήμερα ζεῖ σέ μεγαλουπόλεις, θά ἐξαρτηθεῖ καί ἀπό τήν «μετάνοια» τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων. Διότι, πολλοί ἄνθρωποι σήμερα ἔχουν ξεφύγει ἀπό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀπιστία, ἡ ἀθεΐα καί ὁ ὑλισμός κυριαρχοῦν στήν ζωή πολλῶν ἀνθρώπων. Γι' αὐτό καί οἱ ἀντικοινωνικές ἐκδηλώσεις: ἡ ἐγκληματικότητα, ἡ ἀναρχία, ἡ βία, τά ναρκωτικά καί ἡ ακολασία ἔχουν αὐξηθεῖ κατακόρυφα καί ἔχουν διαδοθεῖ ἐπικίνδυνα σέ ὅλες τίς ἠλικίες καί σέ ὅλες τίς χῶρες. Ἀνήλικα ἀκόμα παιδιά βρίσκονται μπλεγμένα σέ ὁμάδες καί συμμορίες ἐγκληματιῶν καί κακοποιῶν! Οἱ δέ ἡγέτες πολλῶν συγχρόνων Κρατῶν διευκολύνουν τήν ἐπέκταση τῆς ἀνηθικότητας, νομοθετώντας ὁλοένα καί ἐλαστικώτερους νόμους καί ἐπιβάλλοντας ἐλαφρότερες κυρώσεις γιά θέματα σοβαρῶν ἠθικῶν ἐκτροπῶν (ἀμβλώσεις, ὁμοφυλοφιλία, μοιχεία κλπ.).
Ἄν τό ἠθικό αὐτό κατρακύλισμα δέν ἀνακοπή, δέν χρειάζεται νά ἔχει κανείς προφητικές ἱκανότητες γιά νά μιλήσει γιά τό μέλλον τῶν συγχρόνων μεγαλουπόλεων! Ὁ Κύριος εἶπε: «ὅπου ἐὰν ἦ τὸ πτῶμα, ἐκεῖ συναχθήσονται οἱ ἀετοὶ». (Ματθ. κδ', 28) Οἱ μεγαλουπόλεις ἄρχισαν κιόλας νά ἀναδίνουν δυσοσμία. Τό «πτῶμα» ἑπομένως ὑπάρχει. Ἐκεῖνο πού ἔρχεται κατόπιν εἶναι ἡ συγκέντρωση τῶν «ἀετῶν». Κι αὐτοί ὑπάρχουν: εἶναι οἱ πυρηνικοί πύραυλοι πού βρίσκονται ἕτοιμοι, σέ θέση ἐκτοξεύσεως. Ἡ διαταγή μόνο χρειάζεται γιά νά πατήσει κάποιος τό κουμπί! Ἐκτός ἐάν συνέλθει ἐγκαίρως ἡ ἀνθρωπότητα καί τό θαῦμα τῆς Νινευή ἐπαναληφθεῖ στίς μέρες μας.
«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια,
Ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια,
Ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου, Θεοτόκε.
Ἀλλ' ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον.
Ἵνα κράζω σοι χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε».
(Κοντάκιον Ἀκαθίστου Ὕμνου)
14ον Σώζει τόν κόσμο.
«Ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες, Θεοτόκε».
Σκέπη τῆς Παναγίας ἁπλώνεται καί πάνω ἀπό τόν κόσμο ὁλόκληρο. Ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας στό γεγονός αὐτό εἶναι σταθερή. Ἐπανειλημμένα στήν λατρεία της ἀναφέρει, ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι «τοῦ κόσμου ἡ προστασία». Αὐτή ἄλλωστε ἦταν καί ἡ ὑπόσχεση τῆς Θεομήτορος, ὅτι, μετά τήν Κοίμησή της ὄχι μόνο δέν θά ἐγκατέλειπε τόν κόσμο, ἀλλά καί θά τόν σκέπαζε διά τῶν θερμῶν πρεσβειῶν της πρός τόν Κύριο.
Ἡ Κοίμηση ἦταν προαγωγή γιά τήν Θεοτόκο. Στήν ἔνσαρκη ζωή της ἦταν χρήσιμη γιά τήν μικρή Κοινότητα τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων. Τώρα, στόν ἔνδοξο θρόνο τοῦ οὐρανοῦ, «ἐκ δεξιῶν» τοῦ Σωτῆρος, ἡ χρησιμότητά τῆς ἔχει ἀφάνταστα διευρυνθεῖ, διότι ἡ ἁρμοδιότητα τῶν πρεσβειῶν της καλύπτει ὁλόκληρο τόν κόσμο, ἀνθρώπους καί κτίσματα.
Πρῶτα ἦταν ἡ μητέρα τοῦ Κυρίου καί τῶν Ἀποστόλων, τώρα εἶναι ἡ «Κυρία πάντων ἡμῶν». Πρῶτα ἦταν ἡ πρώτη τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων. Τώρα εἶναι ἡ «IIαντάνασσα, καί Δέσποινα τοῦ κόσμου». Ἡ προαγωγή αὐτή τῆς Θεοτόκου ἀπέδειξε ἐπίσης ὅτι ὁ Κύριος τήρησε τήν σχετική ὑπόσχεσή του: «Εὖ δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! Ἐπὶ ὀλίγα ᾖς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σὲ καταστήσω, εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου». (Ματθ. κε´, 21)
Ἡ Παναγία, ἡ κατ' ἐξοχήν πιστή δούλη τοῦ Κυρίου ἀνταμείφθηκε ὄχι μόνο μέ οὐράνια, ἀλλά καί μέ παγκόσμια δόξα. Ἡ παγκόσμια αὐτή δόξα ἀναφέρεται στό πρεσβευτικό λειτούργημα τῆς Θεοτόκου στήν ἁρμοδιότητα τῆς ὁποίας ὑπάγεται ὁλόκληρος ὁ κόσμος. Ἡ Παναγία ἔχει τήν ἁρμοδιότητα νά καλύπτει ὁλόκληρο τόν κόσμο μέ τίς πρεσβεῖες της. Μέγιστο προνόμιο! Σέ ἄνθρωπο δέν ἔχει ἀκόμα δοθεῖ τέτοια δόξα, νά κυβερνάει δηλαδή τόν κόσμο ὁλόκληρο...
Ὅταν καταφεύγουμε στήν Παναγία εἶναι σάν νά προσφεύγουμε σέ ὅλους μαζί τούς κυβερνῶντες τόν κόσμο αὐτό, σάν νά προσφεύγουμε στόν ΟΗΕ καί κάτι πάρα πάνω! Διότι οἱ ἄρχοντες τῶν λαῶν καί νά θέλουν δέν μποροῦν πολλές φορές νά μᾶς βοηθήσουν. Αὕτη καί θέλει καί μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει «δύναται γὰρ πάντα ὡς πανασθενοῦς Δεσπότου Θεοῦ Μήτηρ, εἰ νεύσει ἔτι μόνον». «Γενοῦ μοι, Πανάμωμε, ζωῆς ὁδός, ὁδηγοῦσα με πρὸς θεῖα σκηνώματα».
15ον Ὁδηγεῖ στήν μετάνοια.
«Ὁδήγησον ἡμᾶς ἐν ὁδῷ μετανοίας».
οὐσιαστική ὅμως ἁρμοδιότητα τῆς Παναγίας ἀναφέρεται στήν πνευματική ζωή τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας: τόν ἁγιασμό τους δηλαδή. Ἡ Ἐκκλησία μας ζητεῖ κυρίως ἀπό τήν Παναγία πνευματικά ἀγαθά: τήν μετάνοια, τόν ἁγιασμό καί τήν αἰώνια σωτηρία.
Τό πρῶτο ἀγαθό, τό ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία ἐξαρτᾶ ἀπό τίς πρεσβεῖες τῆς Θεο-τόκου εἶναι ἡ μετάνοια : «ὁδήγησον ἡμᾶς ἐν ὁδῷ μετανοίας»! Ἡ Εκκλησία, μέ ἄλλα λόγια, ζητάει ἀπό τήν Παναγία νά συνεργήσει ὥστε μέσα στόν ἐσωτερικό μας κόσμο νά γίνει τό θαῦμα τῆς ἀλλαγῆς, τῆς μετανοίας.
Ἡ ἀλλαγή καί ἡ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου εἶναι χάρισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «Δώσω αὑτοῖς καρδίαν ἑτέραν καὶ πνεῦμα καινὸν δώσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐκσπάσω τὴν καρδίαν τὴν λιθίνην ἐκ τῆς σαρκὸς αὐτῶν καὶ δώσω αὐτοῖς καρδίαν σαρκίνην· ὅπως ἐν τοῖς προστάγμασὶ μου πορεὺωνται καὶ τὰ δικαιώματα μου φυλάσσωνται καὶ ποιῶσιν αὐτὰ ,καὶ ἔσονται μοι εἰς λαὸν καὶ ἐγὼ ἔσομαι αὐτοῖς εἰς θεόν». (Ἰεζεκ. ια´, 19 - 20)
Τό πῶς κινεῖται ἡ πνευματική αὐτή διαδικασία τῆς Μετανοίας εἶναι ἄγνωστο γιά τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ὅμως γνωστό ὅτι ἡ Παναγία συμβάλλει μέ τίς πρεσβεῖες της γιά νά κινηθεῖ ὁ πνευματικός αὐτός «μηχανισμός». Γι' αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία ἐπιμένει νά ζητάει τίς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου γιά τήν μετάνοια τῶν ἀνθρώπων.
Πολλά καί διάφορα ζητοῦν οἱ χριστιανοί ἀπό τήν Παναγία. Συνήθως ζητοῦν ὑλικές ἀπολαβές, ἐπίλυση διαφόρων προβλημάτων καί ἱκανοποίηση βιοτικῶν ἀναγκῶν. Αἰτήματα δηλαδή ἐπιφανειακά, ἐφήμερα... Ἔχουν βέβαια καί αὐτά τήν θέση τους. Πιό οὐσιαστικό ὅμως καί πιό βαθύ εἶναι τό αἴτημα τῆς μετανοίας καί τῆς ἀλλαγῆς τοῦ ἑαυτοῦ μας καί τῶν ἄλλων. Ἕνα, αἴτημα ζωτικό καί ἐπεῖγον. Ἡ μεταμόσχευση τῆς καρδιᾶς μας: νά βγεῖ δηλαδή ἡ πέτρινη καρδιά πού κρύβουμε μέσα μας καί νά ἀποκτήσουμε «καρδίαν σαρκίνην», δηλαδή μιά ἁπαλή, συμπο-νετική, ἀνθρώπινη καί ἁγία καρδιά!
Συνήθως στό Δίπτυχο πού δίνουμε στήν Ἐκκλησία μέ τά ὀνόματα τῶν δικῶν μας, στήν σελίδα τῶν ζώντων σημειώνομε: «ὑπὲρ ὑγείας»! Πόσο οὐσιαστικώτερο θά εἶναι τό αἴτημά μας, ὅταν προσθέτουμε: «καὶ μετανοίας τῶν δούλων σου...»! "Ὦτα μοι διάνοιξον τὰ τῆς ψυχῆς, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ".
16ον Ὁδηγεῖ στήν αὐτογνωσία.
«Τῆς διανοίας μου τὸ ὀπτικὸν ἀποκάθαρον».
ασικό στοιχεῖο τῆς μετανοίας εἶναι ἡ γνώση τῆς ἀληθινῆς μας ἐσωτερικῆς καταστάσεως. Ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἡ αὐτογνωσία! Ἐμπόδιο δέ σοβαρό κατά τῆς αὐτογνωσίας εἶναι ἡ ἀτελής λειτουργία τῶν ἐσωτερικῶν ὀργάνων τοῦ ἀνθρώπου καί μάλιστα ἡ τύφλωση τῶν ἐσωτερικῶν ματιῶν. Τά μάτια αὐτά συνήθως ἤ ἔχουν ἀτροφικό ὀπτικό νεῦρο ἤ εἶναι τελείως τυφλά. Γι' αὐτό καί πολλοί ἄνθρωποι βλέπουν μόνο μέ τά ἐξωτερικά μάτια. Ἔτσι, βλέπουν καί δια-κρίνουν μόνο ὅ,τι εἶναι ἔξω ἀπό αὐτούς, ἐνῶ ἀγνοοῦν τελείως τόν ἑαυτό τους. Στήν διαπίστωση αὐτή ἀναφέρεται καί τό γνωμικό τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων: «ἕκαστος δύο πήρας (=σάκκους) φέρει», ὁ δὲ Κύριος εἶπε τὰ ἑξῆς χαρακτηριστικά: «Τὶ βλέπεις τὸ κάρφος (=ἀγκίδα) τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν (=δοκάρι) οὐ κατανοεῖς; Ἢ πῶς ἐρεῖς τῷ ἀδελφῷ σου, ἄφες ἐκβάλω τὸ κάρφος ἀπὸ τοῦ ὀφθαλμοῦ σου καὶ ἰδοὺ ἡ δοκὸς ἐν τῷ ὀφθαλμῷ σου; Ὑποκριτά, ἔκβαλε πρῶτον τὴν δοκὸν ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ σου καὶ τότε διαβλέψεις ἐκβαλεῖν τὸ κάρφος ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ τοῦ ἀδελφοῦ σου». (Ματθ. ζ´, 3 - 5)
Γι' αὐτό ἀκριβῶς καί ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα καταφεύγει στίς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας γιά μιά καθαρή ἐσωτερική ἐνόραση. Ἡ αὐτογνωσία δέν ἐπιτυγχάνεται ἄν δέν ὑπερνικηθεῖ ἡ ἐσωτερική τύφλωση. Ὁ ἄνθρωπος θά ἐπιτύχει τό «γνῶθι σαυτὸν» μόνο ὅταν ἀρχίσει νά λειτουργεῖ τό ἐσωτερικό ὀπτικό νεῦρο. Αὐτό ἀκριβῶς τό θαῦμα ζητάει ὁ χριστιανός ἀπό τήν Παναγία: «Τὰ ὄμματα τῆς καρδίας μου καταύγασον φωτὶ Θεοῦ ἐπιγνώσεως».
Συνήθως νομίζουμε ὅτι μόνον οἱ τυφλοί καί οἱ ἀνάπηροι γενικά ἔχουν λόγο νά καταφεύγουν στήν Παναγία.. Κι ὅμως ἡ τύφλωση ἤ ἡ ἀναπηρία ὁποιουδήποτε ἄλλου μέρους τοῦ σώματός μας δέν ἔχει τόση σημασία ὅση ἔχει ἡ ἐσωτερική μας ἀναπηρία, ἤ ἐσωτερική μας ἁμαρτωλή κατάσταση. Γι' αὐτό εἶναι ἀνάγκη νά καταφεύγουμε συνεχῶς στήν βοήθεια τῆς Παναγίας, παρακαλώντας τήν: «Ψυχὴν μου καταύγασον, τὴν ἐν νυκτὶ τῆς ἁμαρτίας ὑπάρχουσαν».
17ον Ἐλευθερώνει ἀπό τούς λογισμούς.
«Τοὺς Ἀκάρπους λογισμούς μου διώκουσα».
τήν προσπάθεια τοῦ ἁγιασμοῦ του ὁ χριστιανός ἀντιμετωπίζει τό πρόβλημα τῶν λογισμῶν. Ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα ἔχει δημιουργήσει μεγάλη φιλολογία γύρω ἀπό τό πνευματικό αὐτό πρόβλημα. Οἱ λογισμοί ἤ οἱ «διαλογισμοί», ὅπως τούς χαρακτήρισε ὁ Κύριος (Ματθ. ιε´, 19) δημιουργοῦν πρόβλημα ὅταν εἶναι «ἄκαρποι» ἢ «πονηροὶ» καί «κακοὶ». (Ματθ. ζ´, 21) Ὅταν δηλαδή, ὁ άνθρωπος διαλογίζεται καί συλλογίζεται τό κακό καί τήν ἁμαρτία, αὐτό πού λέμε συνήθως «κακὲς καὶ ἁμαρτωλὲς σκέψεις».
Οἱ «λογισμοί», οἱ κακές σκέψεις, κατά τήν χριστιανική ἠθική, ἀποτελοῦν τό πρῶτο στάδιο τῆς ἁμαρτίας. Εἶναι ἡ προσβολή τῆς ἁμαρτίας. Ὅταν ὁ άνθρωπος ἀρχίζει καί τίς ἀποδέχεται στήν συνείδησή του, τότε ἡ διαδικασία τῆς άμαρτίας μπαίνει στό δεύτερο στάδιο: στήν σύλληψη. Ὕστερα ἀκολουθεῖ ἡ κυοφορία καί ἡ πράξη τῆς ἁμαρτίας. Τό πρῶτο στάδιο τῆς ἁμαρτίας, ἡ προσβολή, δέν δημιουργεῖ ἠθική εὐθύνη (ἐνοχή) στόν ἄνθρωπο. Ἀπό τό δεύτερο ὅμως στάδιο καί ἔπειτα ἀρχίζει καί κλιμακώνεται καί ἡ ἐνοχή. Γι' αὐτό καί οἱ λογισμοί εἶναι πνευματικά ἐπικίνδυνοι.
Ἔτσι, στήν ὀρθόδοξη πνευματικότητα, ἡ ἀποδίωξη τῶν λογισμῶν βρίσκεται στήν πρώτη γραμμή τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα. Οἱ «πονηροὶ λογισμοὶ» μάλιστα χρησιμοποιοῦνται ἀπό τόν πονηρό, σάν «προετοιμασία τοῦ πυροβολικοῦ» προκειμένου νά ἀρχίσει κάποια ἐπίθεσή του ἐναντίον τοῦ χριστιανοῦ. Στίς περιπτώσεις αὐτές οἱ «κακοὶ διαλογισμοὶ» είναι «τὰ βέλη τὰ πεπυρωμένα τοῦ πονηροῦ τὰ καθ᾽ ἡμῶν δολίως κινούμενα», μέ τά ὅποια ἐπιδιώκει νά ἐξουδετερώσει τήν ἀντίσταση τοῦ χριστιανοῦ ἀγωνιστή, γιά νά ἐπιχειρήσει ὕστερα τήν γενική ἐπίθεση καί ἔφοδο.
Ἡ ἀντιμετώπιση τῶν διαλογισμῶν εἶναι ἀπό τά πρῶτα μαθήματα καί ἀπό τίς πρῶτες ἀσκήσεις τοῦ χριστιανοῦ στρατιώτη. Πέραν ὅμως ὅλων αὐτῶν χρειάζεται ἡ καταφυγή στήν προστασία τῆς Παναγίας. Διότι Ἐκείνη μπορεῖ νά διώχνει τούς πειρασμούς τῶν σκέψεων, ὅπως στόν πόλεμο τοῦ 1940 σκόρπιζε τά ἀναρίθμητα βλήματα τῶν ἐχθρικῶν ὅπλων.
18ον Ἐλευθερώνει ἀπό τά πάθη.
«Ἰάτρευσον τὰ πάθη τῆς ἐμῆς καρδίας».
πάρχει ὅμως περίπτωση ὁ ἄνθρωπος νά βρίσκεται σέ προχωρημένο στάδιο τῆς ἁμαρτίας ὅπου ἡ ἁμαρτία γίνεται πιά συνήθεια καί πάθος. Ὁ ὄρος «πάθος» ἀναφέρεται σέ μόνιμες ἁμαρτωλές καταστάσεις τοῦ ἀνθρώπου πού μοιάζουν μέ τίς χρόνιες παθήσεις τοῦ σώματος. Γι' αὐτό καί μία ἄλλη ἱκεσία πρός τήν Παναγία ἔχει τήν ἑξῆς διατύπωση: «Τὰ χρόνια τῆς παναθλίας μου ψυχῆς πάθη θεράπευσον».
Ὅπως εἶναι γνωστό, ἡ θεραπεία χρόνιων νοσημάτων εἶναι δύσκολη. Χρειάζεται πολλά μέσα. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τά πάθη τῆς ψυχῆς: Χρειάζονται μακροχρόνια καί συστηματική προσπάθεια, εἰδική θεραπευτική ἀγωγή καί ὑπεράνθρωπα μέσα.
Ὁ ἄνθρωπος πού ἄφησε ὁρισμένες ἁμαρτωλές καταστάσεις νά τοῦ γίνουν ἕξεις καί πάθη πρέπει νά γνωρίζει, ὅτι δέν θά μπορέσει νά ἀπαλλαγεῖ ἀμέσως ἀπό τά πάθη αὐτά. Ἁμαρτωλές συνήθειες καί καταστάσεις πολλῶν χρόνων δέν ξερριζώνονται εὔκολα, ὅπως δέν ξερριζώνεται εὔκολα ἕνα γέρικο δένδρο. Γι' αὐτό καί στίς περιπτώσεις αὐτές ἡ πνευματική προσπάθεια τοῦ μετανοοῦντος ἀνθρώπου πρέπει νά εἶναι συνεχής καί ἐντατική καί νά ὁλοκληρώνεται μέ απόλυτη καταφυγή στήν θεία βοήθεια. Ἡ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ πρέπει νά εἶναι καθημερινή καί ἡ προσευχή του θερμή καί ἀδιάκοπη: «Ἰάτρευσον τὰ πάθη τῆς καρδίας μου, Θεοτόκε»! Καί στήν περίπτωση πού πάνω στόν ἀγώνα του θά νικηθεῖ ξανά ἀπό τά πάθη του, καί μία καί περισσότερες φορές, δέν θά πρέπει νά σταματήσει τήν προσπάθεια.
Τά πάθη τελικά ὑπερνικᾶ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἐφ' ὅσον ὁ ἄνθρωπος, μέ τήν καθημερινή καί ἰσόβια μετάνοιά του, παραδώσει ἀπόλυτα τόν ἑαυτό του στόν Θεό, ὁ Κύριος θά ἐξαλείψει σταδιακά ὅλα τά πάθη του, διότι «δύναται τοῦτο ποιῆσαι». (Ματθ. θ´, 28) Τό «πότε», δέν πρέπει νά ἀπασχολεῖ τόν ἄνθρωπο. Ὁ χρόνος τοῦ ἁγιασμοῦ ποικίλει ἀπό ἄνθρωπο σέ ἄνθρωπο, ἐξαρτᾶται καί ἀπό τόν ἴδιο, ἀλλά καί ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ γιά τό συγκεκριμένο πρόσωπο. Γενικά καί σέ ὅλα τά ζητήματα τό θέμα τοῦ χρόνου τό χειρίζεται μόνο ὁ Θεός. Τό τελικό ἀποτέλεσμα ἐνδιαφέρει. Καί ἀδιάψευστη μαρτυρία γι' αὐτό θά εἶναι ὅλοι οἱ πρώην βλάσφημοι, μέθυσοι, χαρτοπαῖκτες, κλέφτες, ψεῦτες, πόρνοι, ἄσωτοι, μοιχοί κλπ. πού θά γίνουν τελικά πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ διότι μετενόησαν, καί ὁ Θεός ἐξαφάνισε τίς ἁμαρτίες τους. (πρβλ. Πράξ. γ´, 10)